مستند «نیشدارو» ساخته منوچهر انور در قالب برنامه «شب‌های مستند» موزه سینما که با همکاری انجمن تهیه کنندگان سینمای مستند برگزار می‌شود، در سالن فردوس این مجموعه فرهنگی تاریخی به روی پرده رفت.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، پس از نمایش این مستند، محمدرضا اصلانی، فیلمساز شناخته شده به واکاوی دقیق این فیلم مستند پرداخت و در معرفی منوچهر انور گفت:  انور در سال ۱۳۳۲ روی نمایشنامه «بلبل سرگشته» نوشته علی نصیریان کار کرد و با بازنویسی مجدد این متن، آن را با نام مستعار شاروند اجرا کرد. این تئاتر نخستین نمایشی است که از ایران مدرن به اروپا می‌رود و تحسین‌های فراوانی برمی‌انگیزد.

وی ادامه داد: انور با وسواس شدید خود، تاریخ ویل دورانت را ویرایش دوباره کرد. او همچنین بر روی رمان «خشم و هیاهو» ویلیام فاکنر یک سال و نیم کار کرد و اثری فاخر را ارائه  داد به گونه‌ای که متن او نشانگر شیوه نوشتار فاکنر است.

منوچهر انور؛ یک انسان چند وجهی

اصلانی ادامه داد: بعدها انور به سازمان برنامه دعوت می‌شود و در بخش فیلمسازی و مستند نگاری، به فعالیت می‌پردازد. در آنجا او یک طرح گسترده درباره برنامه ریزی صنعتی آب در ایران ارائه می‌دهد. همچنین سفارشی را از سرم سازی رازی دریافت می‌کند و برای آن از ابتدا فیلمنامه ویژه می‌نویسد. انور بعدها به خاطر اختلافات پیش آمده، سازمان برنامه را ترک می‌کند و فیلم‌های او در این مجموعه، مصادره شده باقی می‌مانند. سرانجام او در دایره المعارف فارسی با مصاحب همکار می‌شود و بخش‌های هنری این دایره المعارف را هدایت می‌کند. مصاحب از ماجرای سازمان برنامه آگاه می‌شود و با پادرمیانی او، راش‌ها در اختیار انور قرار می‌گیرد و او آن‌ها را مونتاژ می‌کند. مهرداد رهسپار که در عنوان فیلم نامش به عنوان تدوینگر آمده است، اسم مستعار منوچهر انور است. او همچنین در ایران یک شکسپیر شناس است و قطعاتی از شکسپیر را با لهجه آکسفوردی به فصاحت و از حفظ می‌خوانده است.

وی خاطرنشان کرد: انور همچنین مرکزی مربوط به تولید عکس و فیلم‌های صنعتی را راه اندازی  کرد. پیش از آن، عکاسی صنعتی وجود نداشت و  درواقع انور به عکاسی صنعتی مفهوم بخشید. در همین زمان آلبرت لاموریس فیلم «باد صبا» را درباره ایران می‌سازد و انور گفتار فیلم را بازنویسی می‌کند. گفتار او به یک روایت تصویری و زبانی تبدیل می‌شود و این نکته نشانگر اهمیت کار انور است.

اصلانی با بیان اینکه انور فیلم «باد صبا» را مانند پوستی می‌دانست که گوشت ندارد، افزود: او بدین وسیله کار لاموریس را مورد انتقاد قرار می‌دهد. لاموریس به او پیشنهاد می‌دهد که همراه یکدیگر سفرهایی به نقاط مختلف ایران داشته باشند؛ اما کشته شدن لاموریس باعث می‌شود این اتفاق سرانجامی نداشته باشد. بعدها نیز او گفتار مستند «جام حسنلو» را انجام داد.

اصلانی با بیان اینکه آشنایی‌اش با انور از دهه ۴۰ است، گفت:  در آن زمان من به همراه تعدادی از دوستان همچون بهارلو و شیردل به دفتر نور و صدا می‌رفتم و او با آن صدای جادویی خود سخن می‌گفت و ما به آن گوش می‌دادیم. بازی که او با لحن صدای خود می‌کرد، برای ما جالب‌تر از سخن او بود. آشنایی ما عمق دیگری پیدا کرد و او من را سوار اتومبیل خود می‌کرد و با یکدیگر در آن مسیر طولانی به صحبت می‌پرداختیم. او از فیلمنامه‌های مفصل خود می‌گفت که هر یک اگر ساخته می‌شدند، بسیار درخشان بودند.

انور از شاخصه‌های مهم یک دوران به حساب می‌آید

اصلانی خاطرنشان کرد:  یکی از اتفاقات جالب به فیلم اول سهراب شهید ثالث با عنوان «یک اتفاق ساده» مربوط می‌شود. قرار بود شهید ثالث یک فیلم کوتاه بسازد. اما او نگاتیوهای بیشتری تحویل می‌گیرد و یک فیلم سینمایی را کارگردانی می‌کند. این موضوع مورد انتقاد  قرار می گیرد زیرا او فقر مردم را مطرح کرده بود. پس از مدتی شهید ثالث ، انور را می‌بیند و ماجرا را به او می‌گوید. انور فیلم را می‌بیند و مشکلات مربوط به آن را رفع می‌ کند.

اصلانی در ادامه گفت:  بعد از مدتی انور به اصرار هوشنگ کاوه که مدیر سینمای عصر جدید بود، شروع به گفتن آنونس‌های فیلم‌هایی خاص کرد. او خود متن آنونس‌ها را می‌نوشت و سبک جدیدی در گفتن آنونس‌های ایجاد کرد که بسیار فراگیر شد.

کارگردان فیلم «جام حسنلو» خاطر نشان کرد: پس از آن انور به ترجمه‌ نیز پرداخت و نمایشنامه «عروسکخانه» نوشته هنریک ایبسن را مجددا ترجمه کرد و  پس از آن «اردک وحشی» را ترجمه کرد. او همچنین ملانصرالدین را دوباره نویسی کرد که با تصویر گری زرین کلک منتشر شد. آخرین کتابی که از او می‌شناسم، کتابی تالیفی از نثر دوران تحول ایران است که به بازگشت ادبی مشهور است.

«نیشدارو» یک اثر پیشرو و تجربی است

اصلانی با بیان اینکه منوچهر انور یک ادیب، نویسنده، فیلمساز، عکاس و تئاتریسین و مترجم و مولف بود، بیان داشت: انور از شاخصه‌های مهم یک دوران به حساب می‌آید. او اکنون بیش از نود سال دارد اما همچنان خوش حافظه و  مرد اخلاق است.

در ادامه محمدرضا اصلانی درباره فیلم «نیشدارو» گفت:  این فیلن در سال ۱۳۳۹ ساخته شد و هم زمان با آن فیلم «تخت جمیشد» فریدون رهنما نیز ساخته شده است. این فیلم یک آبستره نگاری و یک کانسپت از یک موضوع است. فیلمی که یک سفارش است، اما تبلیغ یک موضوع نیست. در این فیلم از مسائلی که مشمئز کننده به نظر می‌آیند، زیبایی کشف می‌شود. «نیشدارو» یک اکسپرسیونیسم آبستره است و این موضوع حتی در فیلم‌های انگلیسی آن دوره مشاهده نمی‌شود. این فیلم در زمان خود یک اثر پیشرو و یک مستند تجربی بوده است. گفتار فیلم توضیحی است اما گفتار، نوعی ریتم ایجاد می‌کند و تنها توضیح نیست. ریتم گفتار، خودش نوعی تدوین دیگر است. تدوین فیلم پیش از آنکه به ما توضیح بدهد، اجازه فهم صحنه را می‌دهد. این نکات در زمان خود یک نوآوری درخشان ادبی و نقاشانه از سینما به شمار می‌رفته است.

وی ادامه داد: درواقع «نیشدارو» از اولین فیلم‌های دراماتیک در جهان است.

اصلانی خاطرنشان کرد:  سینمای بدنه و تجاری، تاریخ سینما نیست. تاریخ سینمای ایتالیا با فیلم‌های تجاری آغاز نمی‌شود. بلکه با روسیلینی و ویسکونتی و فیلمی همچون «دزد و دوچرخه» آغاز می‌شود. نسل جدید البته در حال تجدید نظر است و این موضوع را رهیابی می‌کند و من امیدوارم به واسطه نسل جدید، نه تنها سینمای ایران گذشته یابی شود، بلکه سینمای ما بتواند خلاقیت جدید را به جهان عرضه کند.

انور جاودانگی از پویش انسانی را مطرح می‌کند

کارگردان مجموعه «سمک عیار» گفت: انور در این فیلم زیبایی یک پروسه را مطرح کرده و بیننده را به جستجوگری تشویق می‌کند. در فیلم گفتار، موضوع را برای تماشاگر حل می‌کند و به همین دلیل تصویر وظیفه دیگری را برعهده می‌گیرد. زیبایی نگاری از موضوع، برای اولین بار در ایران با فیلم «نیشدارو» مطرح می‌شود.

اصلانی یاداور شد: منوچهر انور در این فیلم یک جاودانگی از پویش انسانی را مطرح می‌کند. این فیلم فهم ما را از یک پروسه صنعتی و در عین حال جگر خراش گسترش می‌دهد و زیبایی این تلاش و رنج را مطرح می‌کند و این موضوع در آن زمان یک اتفاق مهم بوده است. این مسائل در فیلم‌های دیگر انور وجود ندارد و دلیلش این است که انور از ساخت «نیشدارو» سرخورده شد.

در ادامه سعید رشتیان، کارگردان و تهیه کننده سینمای مستند نیز گفت: من از ارتباط میان آقای اصلانی و انور آگاه نبودم و از صحبت‌های ایشان بسیار استفاده کردم. سال‌ها پیش یک برنامه نمایش در حدود دو سال برگزار شد و در اکثر این برنامه‌ها، آقای انور با علاقه بسیار زیادی شرکت می‌کردند. عمده شرکت کنندگان آن برنامه افرادی جوان بودند، اما آقای انور با فروتنی و شوق  زیادی به تماشای فیلم‌ها می‌نشستند و با افراد حاضر در جمع وارد گفت‌و‌گو می‌شدند. برای من باعث تاسف است که او را آنطور که شایسته بود نشناختیم.

سینما برایند همه هنرها است

علی لقمانی فیلمبردار شناخته شده سینمای ایران نیز گفت: با تماشای این فیلم دوباره به این فکر افتادم که ما در حال از دست دادن افراد چند وجهی در حوزه فرهنگ هستیم. درباره فلم «نیشدارو» دو نکته وجود دارد. در فیلم با تصاویری از روند تولید دارو رو به رو هستیم که برای تماشاگران عام مفید است و در مونتاژ به گونه‌ای طرح شده که یک آبستره را به وجود آورده است. اینکه در آن زمان بتوانید به سفارش دهنده چنین موضوعی را دیکته کنید، به هیچ عنوان کار ساده‌ای نیست. نکته دیگر این است که فضای صوتی فیلم بسیار خاص است. انور در این فیلم، از موسیقی پرهیز کرده و افکت‌ها را به صورتی کامل حساب شده و سنجیده به کار گرفته است.

فخرالدین سیدی تهیه کننده مستند نیز گفت: این فیلم می‌تواند یک الگو و نمونه شاخص برای آموزش به دانشجویان سینما باشد. نزدیک شصت سال از عمر فیلم می‌گذرد اما هنوز هم بسیار تازه است. «نیشدارو» دارای یک فیلمنامه دقیق، فیلمبرداری مطابق فیلمنامه و تدوینی بسیار عالی است. همچنین صداگذاری بسیار درخشانی دارد که در آن درد و رنج انسانی در حیوانات مشاهده می‌شود.

نیشدارو بافت فوق العاده ای دارد

ارد عطارپور مستند ساز شناخته شده نیز در این نشست بیان داشت:  «نیشدارو» از فیلم‌های مورد علاقه من بوده و فکر می‌کنم دارای بافت فوق‌العاده‌ای است و با توجه به سال ساخت، به کار گیری این نوع نگاه از جانب فیلمساز بسیار عجیب است و حتی در کارهای دیگر انور هم تکرار نشد، اما با این وجود، اثر خود را بر روی سینمای مستند ایران باقی گذاشت.

اصلانی در ادامه این جلسه گفت: یکی از وجوه مختلف در کارهای انور، نازک دلی او بوده است و  تنها اتفاقی که انور تا به آخر به آن ادامه داد، گویندگی بود. عجیب است که او تنها به دلیل صدایش مورد تحسین قرار بگیرد و استعدادهای دیگر او نادیده گرفته شوند.

اصلانی در پایان بیان داشت: در تاریخ سینما و ادبیات ایران انقطاع وجود دارد و به نقاط تحول توجه نمی‌شود. تاریخ تنها حوادث نیست بلکه کاراکتر ما است. سینما برآیند همه تفکرات، صنایع و هنرها است. هیچ فیلسوف قرن بیستمی را پیدا نمی‌کنید که درباره سینما بحث نکرده باشد.

 

یک قطعه درنای ساداکو طی مراسمی به موزه سینمای ایران اهدا خواهد شد.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، مهرماه سال ۹۲ یک قطعه درنای دست ساز ساداکو به احمد میرعلایی دبیر بیست و هفتمین دوره جشنواره فیلم های کودکان و نوجوانان توسط رئیس بنیاد ساداکو اهدا شده بود که با هماهنگی های صورت گرفته توسط مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما قرار است این درنا به نشانه صلح و دوستی به موزه سینما اهدا و در اتاق کودکان و نوجوانان قرار گیرد.
ساداكو ساساكی نام دختر نوجوان ساكن شهر جنگ زده هیروشیما در ‍ژاپن است كه پس از بمباران اتمی به دلیل تشعشعات اتمی مبتلا به سرطان خون شد.
او در سن ۱۲ سالگی افسانه درناهای كاغذی را می شنود كه در این افسانه گفته می شود اگر كسی هزار درنای كاغذی بسازد خدایان یك آرزوی او را برآورده می كنند و بدین سبب تصمیم به ساخت درناهای كاغذی می گیرد، اما پیش از مرگ، تنها ۶۴۴ درنا را با تا كردن كاغذ ساخت.
نام ساداكو به دلیل ساخت این درناهای كاغذی به عنوان نماد دوستی و صلح شناخته می‌شود.
در این مراسم ویژه که روز دوشنبه هفتم اسفندماه ساعت ۱۶ در سالن فردوس موزه سینما برگزار می شود، پرچم متبرک حرم حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) که در روز ولادت امام علی ( علیه السلام) به موزه سینما اهدا شده بود، توسط احمد میرعلایی رونمایی می شود و فریبا کوثری که به نمایندگی از سیتمایی ایران این پرچم را در عراق دریافت کرده بود توضیحاتی ارائه خواهد کرد.

«دانیل دانیلیان »معاون وزیر علوم، آموزش، فرهنگ و علوم جمهوری ارمنستان و «علیرضا اسماعیلی» مدیرکل حوزه ریاست سازمان سینمایی کشور در موزه سینمای ایران

 

موزه سینما همزمان با زادروز ” جمال شورجه” بخش هایی از گفتگوی تاریخ شفاهی این کارگردان پیشکسوت سینما را منتشر کرده  است که در زیر می خوانید.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، جمال شورجه با بیان اینکه من از دوران کودکی به سینما علاقه‌مند بوده و برخی از فیلم‌ها را بارها می دیده است، گفت: به دلیل شغل پدرم به تهران مهاجرت کردیم . آن زمان سینمایی در انتهای خیابان رودکی وجود داشت که همراه برادر بزرگ‌ترم برای دیدن فیلم به آنجا می‌رفتیم.
وی ادامه داد: من پیش از انقلاب به دانشگاه رفتم و در رشته گرافیک تحصیل کردم. سپس وارد انجمن اسلامی شده و در آن‌جا با بچه‌های مذهبی دانشگاه آشنا شدم و زمانی که حضرت امام وارد ایران شدند، اکثر نقاشی‌های پلاکاردها را ما نقاشی و خطاطی کرده‌ بودیم.
شورجه خاطرنشان کرد: یادم می آید فراخوانی از سوی مدرسه عالی شهید مطهری منتشر شد که طی آن دانشجویان می‌توانستند در رشته فیلم‌سازی تحصیل کنند و ما در رشته هنری تحصیل می‌کردیم و علاقه‌مند به سینما شدیم. حدود صد نفر از انجمن‌های اسلامی در مرکز اسلامی آموزش فیلم‌سازی به تحصیل پرداختیم و سپس یه باغ فردوس آمدیم.
وی با اشاره به فیلم شب دهم گفت: هم زمان با فیلم «شب دهم» روی سوژه عباس دوران در نیروی هوایی کار می‌کردیم. آن زمان معتقد بودم ساخت فیلم درباره زندگی او برای من زود است و ساخت فیلمی به نام «دایره سرخ» برای کارگردانی به من پیشنهاد شد و فکر کردم فرصت خوبی برای آن است تا خودم را محک بزنم.
شورجه بیان داشت: فکر میکنم هنوز  نتوانستم دیدگاه‌های اسلامی خودم را از طریق سینما به مردم القا کنم. ما با دیدگاه امام خمینی وارد سینما شدیم. ایشان در بدو ورود خود به ایران در بهشت زهرا گفتند ما با سینما مخالف نیستیم، بلکه با فحشا مخالفیم.

کارگاه «کارکرد شرکت‌های تولید فیلم در عرصه بین المللی فیلم» با حضور«میزوه کنی زانه» تهیه کننده کشور ژاپن در موزه سینمای ایران برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، «میزوه کنی زانه» تهیه کننده کشور ژاپن در ابتدا گفت: ما در کشورمان آژانس‌هایی داریم که کارگردان‌ها و بازیگرها در آن جا عضو می‌شوند و این آژانس‌ها برایشان پروژه پیدا می‌کنند.

وی ادامه داد: در ابتدای راه اندازی، این آژانس‌ها به اعضاء شان حتی اگر کار هم نداشتند به صورت ماهیانه دستمزد می‌دادند اما به مرور آنها کوچک شدند و دیگر قدرت پرداخت نداشتند و در نهایت بدین شکل شد که بازیگرها و کارگردان ها در هر پروژه‌ای می‌رفتند درصدی را به این آژانس‌ها اختصاص می‌دادند.

این تهیه کننده ژاپنی همچنین گفت: البته این روش یک مشکل بزرگی داشت؛ این بود که استقلال را از بازیگران می گرفت زیرا کارگردان به صورت مستقیم نمی‌توانست با کارگردان درارتباط باشد و اگر تغییری هم در کار و زمان فیلمبرداری ایجاد می شد باید از طریق واسطه ها انجام می‌شد.

وی با بیان اینکه در ابتدا تهیه کنندگی تلویزیون را انجام می‌داده است، افزود: متاسفانه به مرور زمان تلویزیون ژاپن محبوبیت خود را از دست داد به همین دلیل من به سمت سینما آمدم. در سال 1979 با کارگردان فیلم «مارماهی» که با عباس کیارستمی در جشنواره‌های مختلفی جایزه مشترک گرفت، آشنا شدم و کارم را در سینما شروع کردم.

«میزوه کنی زانه» با بیان اینکه سینمای ژاپن شرایط مناسبی ندارد، گفت: خوشبختانه در جشنواره بین المللی فیلم فجر با کارگردان‌های ایرانی آشنا شدم و متوجه شدم در ایران جوانان بسیار به سینما علاقمند هستند.

وی خاطرنشان کرد: اغلب با فیلم‌هایی کار می‌کنم که سرمایه اندکی برای ساخت آنها نیاز باشد و همچنین مستقل باشند و معتقدم برای رونق سینمای ژاپن باید تغییراتی در صنعت فیلمسازی این کشور ایجاد شود.

«میزوه کنی زانه» با بیان اینکه جایزه جشنواره فیلم کن را کسب کرده است، گفت: زمانیکه کارگردانی مانند کوروساوا کار می‌کردند شرکت های بزرگ فیلمسازی از او حمایت می‌کردند و سرمایه‌های زیادی را برای ساخت فیلم در اختیارش قرار می‌دادند اما وقتی این شرکت‌ها کوچک شدند آنها مجبور شدند به سراغ ساخت فیلم‌هایی بروند که بیشتر تجاری بودند.

وی ادامه داد: در سال 1981 دو فیلم از ژاپن در جشنواره کن جایزه گرفتند و تصورها بر این بود که سینمای ژاپن رونق گرفته است اما این اتفاق نیافتاد.

«میزوه کنی زانه» خاطرنشان کرد: در سال 1986 مدرسه سینما در ژاپن افتتاح شد و من خودم در آنجا تدریس می‌کردم و در دوره‌ای هم بسیار مورد استقبال قرار گرفت و بازیگرهای خوبی از آن بیرون آمدند.

وی ادامه داد: احساس مسئولیت زیادی در کارم و سینمای کشورم دارم به همین دلیل هر چند وقت یکبار ورک شاپ‌های مختلفی را برای بازیگران برگزار می‌کنم که خوشبختانه استاد یکی از این ورک شاپ‌ها که بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت امیر نادری فیلمساز ایرانی بود.

«میزوه کنی زانه» همچنین گفت: یکی از کارگردان های کشور ما شیوه جالبی برای بازیگرانش داشت و این بود که هر بازیگری می‌خواست در فیلمش حضور داشته باشد ابتدا باید 10 روز در زمین کشاورزی کار می‌کرد زیرا او معتقد بود آدم ها سر زمین‌های کشاورزی ذهنشان متمرکز و خلاق می شود.

وی با بیان اینکه به نظرم علاقمندان سینما در ابتدای کارشان باید درباره انسان‌ها فکر کنند، بیان داشت: من معتقدم فیلمسازان هر کشوری ابتدا باید درباره فرهنگ کشور خوشان فیلم بسازند و در مرحله بعد به سراغ تولیدات مشترک بروند. من هم به عنوان فیلمساز ابتدا باید به سنت‌ها و فرهنگ ژاپن بپردازم.