تاریخ شفاهی:

رضا کیانیان ؛ بازیگر کاربلد و نویسنده‌ سینمای ایران

رضا کیانیان ؛ بازیگر کاربلد و نویسنده‌ سینمای ایران

رضا کیانیان یکی از چهره‌های تأثیرگذار در عرصه هنر ایران است که با بیش از پنج دهه فعالیت در زمینه‌های مختلف هنری، از بازیگری در تئاتر، سینما و تلویزیون گرفته تا نویسندگی، عکاسی و مجسمه‌سازی، نقش مهمی در شکل‌گیری و توسعه هنر معاصر ایران ایفا کرده است.

به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران،  رضا کیانیان، هنرپیشه و نویسنده‌ ای‌ است که با نقش‌های متنوعش در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی، در ذهن مخاطبان ماندگار شده است.کیانیان یکی از فعال‌ترین بازیگران ادوار تاریخ هنرهای دراماتیک ایران بوده که در سینما، تئاتر و تلویزیون حضوری مستمر و موثر داشته است؛ کارنامه حرفه‌ای او نشان می‌دهد که نه تنها از حضور در نقش‌های دو و مکمل ابایی نداشته بلکه آن را در حد یک نقش یک و کاراکتر ماندگار و تعیین‌کننده بالا برده است.
کیانیان کاراکترها متنوعی از دزد و دلال و کلاهبردار تا روحانی و پلیس و قاچاقچی بازی کرده و کمدی و ملودرام، تاریخی و تجربی بودن برایش فرقی نداشته و سعی کرده هر زمان که نقش جدید و فرصتی برای هنرنمایی‌اش به وجود می‌آید به بهترین شکل آن را به منصه ظهور برساند.

زندگینامه

رضا کیانیان متولد ۲۹ خرداد ماه سال ۱۳۳۰ در تهران میباشد. او دومین فرزند خانواده و دارای ۴ برادر و دو خواهر میباشد. او در سال ۱۳۵۵ از دانشکده هنر‌های زیبای دانشگاه تهران در رشته تئاتر فارغ التحصیل شد.او در ۱ سالگی به همراه خانواده به مشهد نقل مکان کرد. در مشهد علاوه بر گذراندن دوران تحصیلات ابتدایی و دبیرستان، در حوزه علمیه مشهد به تحصیل دروس فقهی و اسلامی نیز پرداخت. اولین استاد بازیگری او برادرش داوود بود که در سال ۱۳۴۵ وی را در نمایشنامه از پانیفتاده‌ها به قلم غلامحسین ساعدی کارگردانی کرد. رضا به مدت سه سال در گروه تاتر برادرش داوود فعالیت داشت.  

فعالیت هنری

کیانیان از سال ۱۳۴۵ بازیگری تئاتر را آغاز کرد و در نمایش‌های آنتیگونه، خرده بورژوا، چهره‌های سیمون ماشا، ازدواج آقای می‌سی سی پی، یادگار سال‌های شن و... بازی کرد.آغاز فعالیت رضا کیانیان در سینما از سال ۱۳۶۸ با حضور در فیلم تمام وسوسه‌های زمین ساخته حمید سمندریان بود.در شانزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم آژانس شیشه‌ای جایزه بهترین بازیگر نقش دوم را گرفت و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم کیمیا کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد نقش دوم بود. در ضمن او در فیلم‌های سینما سینماست و روبان قرمز بازی‌های فوق العاده‌ای ارائه داده است. او برای بازی ماندگارش در فیلم خانه‌ای روی آب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را از بیستمین جشنواره بین المللی فیلم فجر بدست آورد.معروف‌ترین نقش تلویزیونی رضا کیانیان نقش جمشید در سریال شلیک نهایی به کارگردانی محسن شاه محمدی می‌باشد. شهرت و محبوبیت کیانیان در نقش «جمشید» چنان بود که مدل مو و لباس‌های «جمشید» در میان جوانان و به نام «مدل جمشیدی» رایج شد.بطور یقین بحث برانگیزترین و جنجالی‌ترین نقش تلویزیونی وی در سریال‌های کیف انگلیسی در نقش یک روحانی مسن و در دوران سرکشی در نقش یک قاضی میباشد.برجسته‌ترین کار کیانیان در تلویزیون بازی وی در سریال مختارنامه در نقش عبدالله بن زبیر، خلیفه بزرگ زبیری در مکه است که علاوه بر آن که متفاوت‌ترین نقش هنری وی محسوب می‌شود، اولین کار تاریخی کیانیان در نقش یک شخصیت خاکستری (به گفته خودش) است.وی یکی از بازیگران ثابت مجموعه تلویزیونی وکلای جوان نیز بود.

رضا کیانیان در گفتگو با تاریخ شفاهی موزه سینما درباره فیلم «باغ فردوس 5 بعدازظهر» ساخته سیامک شایقی، گفت: این فیلم قصه عاشقانه ای داشت و با اینکه تاثیرگذار بود مخاطب را نیز با خود همراه می‌کرد. وی ادامه داد: بعد از اکران فیلم از برخوردهایی که خانم‌ها با من داشتند متوجه شدم آن را دوست داشتند ضمن اینکه در گیشه نیز فروش خوبی داشت و مورد توجه قرار گرفت . یادم می‌آید به آقای شایقی گفتم دیالوگ های شخصیتی که قرار است من بازی کنم که نقش یک آقای دکتر بود را کم کند . او دلیلش را پرسید و من گفتم این کار یک تجربه برای من است تا بتوانم فیلمی را در سکوت بازی کنم و در عین حال برای خود آقای شایقی هم که به دنیال سکوت می‌گشت خوب بود.
کیانیان با بیان اینکه در «باغ فردوس 5 بعدازظهر» مثلث عشقی وجود داشت که بسیار مورد توجه جوان‌ها قرار گرفت، بیان داشت: خوشبختانه آقای شایقی پیشنهاد من را پذیرفت و دیالوگ‌هایم را کم کرد تا جایی که گاهی به یک نگاه و اشاره بسنده می‌کردم. این فیلم همچنین با هیجان نیز همراه بود زیرا در جایی دختر می‌خواست خودکشی کند و دکتر چندین طبقه را می‌دوید تا به او برسد و خود را از ساختمان به پایین پرت نکند و این یک هیجان بود که مخاطب آن را دوست داشت همچنین فرار از عشق و مثلث عشقی همه از جمله مواردی بود که تماشاگر را جذب می‌کرد. وی خاطرنشان کرد:از سیامک شایقی خاطره بدی ندارم روی کارش بسیار متعصب بود و سر صحنه عصبانی می‌شد اما عصبانیتش برای بهتر شدن کار بود.

کیانیان در ادامه بیان داشت: همیشه دوست داشتم کمدی کار کنم اما کمدی هایی را دوست دارم که بیشتر موقعیت‌هایی که در فیلمنامه بوجود می‌آید موجب کمیک شدن آن می‌شود که یک تجربه با آقای فرمان آرا در فیلم «دلم می‌خواد» داشتم که درواقع همان نوع کمدی بود که من دوست داشتم. وی با بیان اینکه علاقمند به کارکردن با کارگردان‌های جوان است، بیان داشت: کار با کارگردان‌های جوان را دوست دارم به دلیل اینکه من معتقدم سینما برای آنها است اما بهرحال یک مواردی هم مُد می‌شود. به عنوان مثال، تعدادی بازیگر جدید می‌آیند و افرادی هم به عنوان نابازیگر وارد سینما می شوند اما چهره خوبی دارند تا آنجا که مردم و دوربین هم آنها را دوست دارد. کیانیان خاطرنشان کرد: همچنین در سن و سال من هم افرادی وارد سینما می شوند که قبلا بازی نکردند اما چهره و بازی خوبی دارند و تماشاگر هم آنها را دوست دارد که به نظر من اتفاق خوبی است و من نه تنها نسبت به این موضوع جبهه‌گیری ندارم بلکه آغوشم هم برای کارکردن با جوان ها باز است. وی در پایان با بیان اینکه جوان‌ها در تهیه کنندگی یک مرز دارند، بیان داشت: من از برخی تهیه کنندگان جوان هیچ دستمزدی نمی‌گیرم اما از برخی‌ها هم می‌گیرم چون می‌دانم تهیه‌کننده‌ای که قرار است فیلم کارگردان جوانی که درخشیده است را بسازد حرفه‌ای است و بدین شکل نیست که من نیمی از دستمزدم را نگیرم اما از برخی کارگردان‌های جوان که هنوز دیده نشده‌اند ، هیچ دستمزدی نمی‌گیرم و نهایت همکاری را هم دارم.

فیلم شناسی

سینما
گزارش یک جشن (۱۳۸۹)
یک حبه قند (۱۳۸۹)
نیش و زنبور (۱۳۸۸)
راه آبی ابریشم (۱۳۸۷)
صدا‌ها (۱۳۸۷)
قطعه ۸۸ (۱۳۸۷)
هفت و پنج دقیقه (۱۳۸۷)
خاک آشنا (۱۳۸۶)
صد سال به این سال‌ها (۱۳۸۶)
همیشه پای یک زن در میان است (۱۳۸۶)
سه زن (۱۳۸۵)
اسب (۱۳۸۴)
باغ فردوس، پنج بعدازظهر (۱۳۸۴)
زاگرس (۱۳۸۴)
کارگران مشغول کارند (۱۳۸۴)
یک بوس کوچولو (۱۳۸۳)
ماهی‌ها عاشق می‌شوند (۱۳۸۳)
یک تکه نان (۱۳۸۳)
قدمگاه (۱۳۸۲)
رأی باز (۱۳۸۱)
فرش باد (۱۳۸۱) 
گاهی به آسمان نگاه کن (۱۳۸۱)
خانه‌ای روی آب (۱۳۸۰)
عروس رومشکان (۱۳۸۰)
عیسی می‌آید (۱۳۸۰) 
چتری برای دو نفر (۱۳۷۹) 
سگ کشی (۱۳۷۹) 
بوی کافور، عطر یاس (۱۳۷۸) 
روبان قرمز (۱۳۷۷) 
آژانس شیشه‌ای (۱۳۷۶)
سینما سینماست (۱۳۷۵) 
سلطان (۱۳۷۵)
مادرم گیسو (۱۳۷۴)
درد مشترک (۱۳۷۳)
کیمیا (۱۳۷۳)
مرد ناتمام (۱۳۷۱)
ایلیا، نقاش جوان، (۱۳۷۰)
پاتال و آروز‌های کوچک (۱۳۶۸)
تمام وسوسه‌های زمین (۱۳۶۸)

تلویزیون
 کلاه پهلوی (۹۲-۱۳۹۱) 
 راه طولانی  (۱۳۹۱) 
 مختارنامه (۸۷-۱۳۸۳) 
 روزگار قریب (۸۶-۱۳۸۱) 
 یک مشت پر عقاب 
 دوران سرکشی 
 کیف انگلیسی
شلیک نهایی
آپارتمان
شاهدان کوچک (۱۳۶۹)
شبکه سینمای خانگی
  شاهگوش  (۱۳۹۲)    قلب یخی (۱۳۹۱)

کتاب 
سومین سرنوشت داوود
بازیگری
تحلیل بازیگری
شعبده بازیگری
بازیگری در قاب
ناصر و فردین
عکس‌های تنهایی
این مردم نازنین
قار سوم

جوایز

- کاندیدای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم کفشهایم کو؟ 1394

- بازیگر منتخب نویسندگان و منتقدان ماهنامه سینمایی فیلم به عنوان یکی از پنج بازیگر برتر تاریخ سینمای ایران 1389

- کاندیدای تندیس بهترین بازیگر نقش مکمل مرد ، جشن سینمای ایران برای بازی در فیلم همیشه پای یک زن در میان است 1387

- دریافت تندیس حافظ یک عمر فعالیت هنری ، جشن دنیای تصویر 1386

- برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین المللی فیلم کرالا 2008

- برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشن سینمای ایران برای بازی در فیلم یک بوس کوچولو 1385

- کاندیدای تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشن سینمای ایران برای بازی در فیلم ماهی ها عاشق می شوند 1384

- برنده تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، برای بازی در فیلم یک بوس کوچولو 1384

کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم ماهی ها عاشق می شوند 1383

- کاندیدای تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشن خانه سینما برای بازی در فیلم فرش باد 1382

- برنده لوح زرین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم فرش باد 1381

- برنده تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشن خانه سینما برای بازی در فیلم خانه ای روی آب 1381

- کاندیدای  سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم های فرش باد و گاهی به آسمان نگاه کن 1381

- برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم خانه ای روی آب 1380

- برنده طراحی صحنه نمایش نیلوفر آبی 1377

- برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم آژانس شیشه ای 1376

- کاندیدای  سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد ، جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم کیمیا 1373