به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران، فاطمه محمدی ، مدیرعامل موزه سینمای ایران در یادداشتی با اشاره به اکران نسخه مرمتشده فیلم «سارا» ساخته داریوش مهرجویی در موزه سینما می نویسد: بازنمایش این اثر، امکان توجه دوباره به لایههای پنهان آن و دقت در عناصری را فراهم میکند که در زمان نمایش، شاید کمتر دیده یا شنیده شدهاند.
در «سارا»، نشانهشناسی به معنای تحلیل نمادها، تصاویر، رنگها و عناصر بصری و سمبولیک است؛ عناصری که به درک بهتر معانی نهفته در اثر کمک میکنند. یکی از مهمترین این عناصر، رنگها هستند.
رنگها در این فیلم نقش پررنگی در انتقال احساسات و حالات روحی شخصیتها دارند. رنگهای تیره و سرد، اغلب نماد غم، تنهایی و وضعیتهای منفیاند، در حالی که رنگهای روشن و گرم میتوانند نشانهای از امید، زندگی و روحیه مثبت باشند. در بسیاری از صحنهها، رنگها مستقیماً وضعیت درونی شخصیتها را بازتاب میدهند.
فضا و مکان نیز در «سارا» کارکردی نمادین دارند. محیطهای بسته، تاریک یا سرد، احساس انزوا، ترس و اضطراب را القا میکنند و در مقابل، فضاهای باز یا روشن، نماد آزادی، امید یا آشکار شدن حقیقت هستند. محلهایی که شخصیتها در آن قرار میگیرند، اغلب بیانگر وضعیت روحی آنها یا کیفیت روابطشان با دیگران است؛ نکتهای که در نسخه مرمتشده، با وضوح بیشتری قابل مشاهده است.
از دیگر ابزارهای نشانهشناختی فیلم، موسیقی و صداست. استفاده هوشمندانه از موسیقی و صداهای محیطی، احساسات متفاوتی را برمیانگیزد و در عین حال، برخی نمادهای فرهنگی و اجتماعی را تقویت میکند. سکوتها و صداهای محدود، بخشی از زبان فیلم هستند و به شکلگیری فضای احساسی آن کمک میکنند.
در کنار این عناصر، نمادهای فرهنگی و اجتماعی نیز حضوری پررنگ دارند. نوع پوشش شخصیتها، اشیای روزمره، ظروف و عناصر زینتی، هرکدام حامل معناهای خاصی هستند و به مسائل فرهنگی، طبقاتی و تاریخی اشاره میکنند. این جزئیات، فیلم را از سطح یک روایت شخصی فراتر میبرند و آن را به بازتابی از شرایط اجتماعی زمانه بدل میکنند.
همچنین شخصیتها و کاراکترها خود بهمثابه نشانه عمل میکنند. حالات چهره، حرکات و رفتار شخصیتها، نمادهایی از قدرت یا ضعف، مقاومت یا شکست و وضعیتهای روحی مختلفاند.
در این میان، شخصیت سارا محور اصلی معناپردازی فیلم است. او فردی است که درگیر تضادهای درونی، احساسات فروخورده و جستوجوی هویت است. سارا، بهعنوان دختری از یک خانواده متوسط در جامعهای سنتی، نماد فردی است که در مواجهه با فشارهای خانوادگی و اجتماعی، در پی شناخت خود و یافتن جایگاهش است.از ویژگیهای شخصیتی سارا میتوان به حساسیت و عمق عاطفی او اشاره کرد.
او دربرابر محدودیتهای اجتماعی و خانوادگی، احساس نارضایتی و سرکوب را تجربه میکند؛ سرکوبی که شخصیت او را به نمادی از اعتراض و آزادیخواهی درونی بدل میسازد، هرچند این اعتراض در ظاهر چندان آشکار نیست.
سارا نماینده تقابل میان سنت و مدرنیته است: فردی که در خانوادهای سنتی رشد کرده، اما تمایل دارد فراتر از این چارچوبها زندگی کند.
این تضاد، سارا را با مسائلی چون هویت، آزادگی و قدرت فردی روبهرو میکند و اعتراض او را میتوان نماد اعتراض نسل خود به محدودیتها و قواعد قدیمی دانست. در عین حال، او شخصیتی است که میان وابستگی عاطفی به خانواده و میل به استقلال فردی در نوسان است و میکوشد میان خواستههای درونی و انتظارات بیرونی، توازن برقرار کند.
در کنار همه اینها، فیلمبرداری و زاویههای دوربین نیز نقش مهمی در تقویت مفاهیم فیلم دارند. زاویههای مختلف دوربین، حرکت دوربین و قاببندیها، نشانههایی هستند که به انتقال احساسات کمک میکنند.
در مجموع، «سارا» با بهرهگیری از این عناصر نشانهشناسانه، مفاهیمی عمیق درباره روابط اجتماعی، هویت، خودآگاهی و بحرانهای روانی را به تصویر میکشد و مخاطب را به دقت در نشانهها و کاوش در لایههای پنهان اثر دعوت میکند.
شخصیت سارا، بازتابی از تضادهای درونی فردی در جامعهای سنتی و در حال گذار است و نشان میدهد چگونه میتوان در مواجهه با محدودیتها، در جستوجوی هویت مستقل بود.
مرمت و نمایش دوباره «سارا» ، یادآور اهمیت بازگشت به چنین آثاری است؛ فیلمهایی که همچنان امکان گفتوگو دارند و میتوانند برای نسلهای امروز و فردا، محل پرسش و تأمل باشند.
- فیلم «سارا» ساخته داریوش مهرجویی محصول سال ۱۳۷۱ است. زنده یاد مهرجویی این فیلم را ازنمایشنامه «خانه عروسک» هنریک ایبسن ، نمایشنامه نویس نروژی الهام گرفته است و نیکی کریمی، امین تارخ و خسرو شکیبایی در فیلم ایفای نقش کردهاند.