به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران، محمّدابراهیم فرّخ غفّاری (زادهٔ ۷ اسفندِ ۱۳۰۰ – درگذشتهٔ ۲۶ آذرِ ۱۳۸۵) سینماشناس، مورّخ، ناقد، کارگردان، پایهگذارِ کانونِ فیلم و فیلمخانهٔ ملّیِ ایران و از پیشگامان سینمای مدرن ایران بود.
او فرزند حسنعلی غفاری (معاونالدوله) از رجال سیاسی بنام دوره قاجاریه در هفتم اسفند ۱۳۰۰ خورشیدی در تهران به دنیا آمد. ۱۱ ساله بود که همراه پدر که بتازگی وزیرمختار ایران در بلژیک شده بود، راهی آن کشور شد. دوره متوسطه را در بروکسل گذراند و سپس برای تحصیل در رشته حقوق و ادبیات وارد دانشگاه گرونوبل فرانسه شد.
تحصیلات فرخ غفاری در بلژیک و فرانسه مجموعا ۱۶ سال به طول انجامید. وی زمانی که ۲۷ سال داشت به ایران بازگشت و کانون ملی فیلم را در موزه ایران باستان بنیان گذاشت.
غفاری همچنین محقق تاریخ سینمای ایران، مدیرعامل فدراسیون بینالمللی آرشیوهای فیلم در پاریس، مؤسس و مدیر آرشیو فیلم ایران و فیلمخانه ملی ایران، معاون فرهنگی سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران، قائم مقام مدیرعامل جشن هنر شیراز و مدیر نخستین جشنواره جهانی فیلم تهران بود.
فرخ غفاری به همراه ابراهیم گلستان و فریدون رهنما، سهم مهمی در بنای سینمای روشنفکری و غیر متعارف ایران در ابتدای دهه ۴۰ خورشیدی داشت. فردی که با ساختن فیلم های جنوب شهر و شب قوزی در کنار فیلم های خشت و آینه ابراهیم گلستان و سیاوش در تخت جمشید فریدون رهنما، خون تازه ای در کالبد بی جان و بی رمق سینمای ایران تزریق کرد و زمینه های رشد و تحول سینمای هنری و اندیشمندانه ایران را فراهم کرد.
فرخ غفاری را در واقع باید بنیان گذار آرشیو فیلم در ایران و فیلمخانه ملی ایران دانست. غفاری در بازگشت خود از فرانسه به ایران، مهم ترین مشکل سینمای ایران را بی سوادی سینمایی دست اندرکاران تهیه فیلم و ناآشنایی شان با سینمای هنری جهان و شاهکارهای سینمایی تشخیص داد و بر پایه تجربیاتی که در سینماتک پاریس و زیر نظر هانری لانگلوا، فیلم شناس فرانسوی اندوخته بود به فکر تاسیس نخستین کلوپ سینمایی ایران افتاد و با این انگیزه کانون فیلم تهران را به وجود آورد و با این کار گامی اساسی در جهت ارتقا دانش سینمایی در ایران آن روزگار و معرفی سبک ها و اندیشه های نوی سینمایی به ایرانیان برداشت.
غفاری به توصیه هانری لانگلوا، هدف دیگری را نیز دنبال می کرد و آن جمع آوری نسخه های کمیاب سینمایی در ایران و ایجاد آرشیوی از گنجینه های سینمایی به سبک سینماتک فرانسه بود.
فرخ غفاری و تاریخ نگاری سینما
فرخ غفاری از ابتدای ورود به ایران، متوجه فقر تاریخ نگاری در سینمای ایران شد و نخستین فردی بود که به گردآوری اطلاعات، اسناد و مدارک مربوط به تاریخ سینمای ایران پرداخت.
مجموع این مدارک، منابع و نتیجه مطالعات و بررسی های تاریخی غفاری با کمک کمیسیون تحقیقات تاریخی در زمستان ۱۳۲۹ خورشیدی به صورت جزوه ای درآمده و فصل هایی از آن در اختیاریونسکو قرار گرفت.
جدا از این، او قصد انتشار این تحقیقات را به صورت کتاب داشت که عملی نشد و تنها فصل هایی از آن در شماره های مهر و آبان ۱۳۳۰ خورشیدی مجله عالم هنر(به سردبیری اسماعیل کوشان) و فصلی دیگر در شماره پنجم مجله فیلم و زندگی به سردبیری فریدون رهنما منتشر شد.
غفاری همواره از این موضوع در رنج بود که چرا تاریخ سینماهای جهان، فصلی درباره تاریخ سینمای ایران ندارند از این رو وی همچنین مسوولیت بخش تاریخ سینمای ایران در دانشنامه فارسی ایرانیکا را به عهده داشت و شماره ویژه سینمای ایران را برای مجله ایران شناسی که در آمریکا منتشر شد، سردبیری کرد.
کتاب روزگار فرخ، یکی از مطرحترین آثار درباره فرخ غفاری است.
فرخ غفاری و مدیریت فرهنگی
فرخ غفاری پس از ساختن چند فیلم داستانی، مستند و فعالیت های نقدنویسی، فیلمسازی و نوشتن نقد فیلم را رها کرد و به عنوان مدیر در دستگاه های فرهنگی رژیم پهلوی از جمله تلویزیون ملی ایران، مدرسه عالی تلویزیون و سینما و جشن هنر شیراز به فعالیت پرداخت.
دانش غفاری در زمینه سینما و تجربه های اداری اش در سینماتک فرانسه و مدیریت کانون فیلم تهران، پشتوانه محکمی در زمینه فرهنگ در ایران بود. او در همه حال با تمام توان خود از فیلمسازان مستقل با اندیشه های نوگرایانه و انتقادی حمایت می کرد و نقش موثری در شکل گیری و ارتقا فرهنگ سینمایی در ایران و ایجاد پل ارتباطی میان دنیای فرهنگی شرق و غرب داشت.
فرخ غفاری و پایان زندگی
فرخ غفاری در ۲۶ آذر ۱۳۸۵ خورشیدی در ۸۵ سالگی در پاریس چشم از جهان فرو بست. او اینک در گورستان مون پارناس پاریس در کنار همکار سینماگرش هانری لانگلوا، آرمیده است.