به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران، نظام‌الدین کیایی صدابردار سینما و تلویزیون ایران است. وی سال ۱۳۲۲ چشم به جهان گشود. از مهم‌ترین آثار نظام‌الدین کیایی می‌توان به فعالیت در فیلم رخ دیوانه، فیلم دل‌شکسته و فیلم هزار پا اشاره کرد.
نظام‌الدین کیایی کار حرفه‌ای خود را از سینما آغاز کرد و سال ۱۳۷۷ در ۵۵ سالگی در فیلم قصه‌های کیش (اپیزود سوم، در) به کارگردانی محسن مخملباف به عنوان صدابردار فعالیت داشته است. گرچه موفقیت این اثر نسبت به آثار شاخص بعدیش مانند فیلم رخ دیوانه، بیشتر نبود، اما تجربه خوبی برای نظام‌الدین کیایی محسوب می‌شود و همکاری با هنرمندانی همچون محمد بنهان، نوریه ماهیگیران، سلطان ایرونی‌نژاد و بلال ایرونی‌نژاد را تجربه کرد.
نظام‌الدین کیایی در سال ۱۳۹۳ دوره‌ی پرتلاشی را در عرصه سینما و تلویزیون گذراند و در تولید آثار مهمی حضور داشته است. او در این سال در ۲ فیلم مهم سینما حضور داشت و خود را به جامعه هنرمندان معرفی کرد. آثار مهم نظام‌الدین کیایی در این سال، فعالیت در فیلم چهارشنبه خون به پا می‌شود به کارگردانی حماسه پارسا و فعالیت در فیلم رخ دیوانه به عنوان صدابردار محسوب می‌شود.
شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های بیوگرافی نظام‌الدین کیایی فعالیت در فیلم رخ دیوانه بوده است. نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۹۳ در ۷۱ سالگی در فیلم رخ دیوانه به عنوان صدابردار فعالیت داشته است که توانست با مهارتش، جای خود را میان اهالی فضای سینما مطرح کند. نظام‌الدین کیایی توانست با فعالیت در فیلم رخ دیوانه تجربه حرفه‌ای موفقی برای خود رقم بزند و همکاری در کنار بازیگران بزرگ و باتجربه‌ای نظیر بیژن امکانیان، صابر ابر، نازنین بیاتی و گوهر خیراندیش توانست سطح کاری او را متحول کند.
نظام‌الدین کیایی علاوه‌بر فیلم رخ دیوانه، سال ۱۳۸۷ در ۶۵ سالگی در فیلم دل‌شکسته نیز فعالیت داشته است. نظام‌الدین کیایی این‌بار با علی روئین‌تن یعنی کارگردان فیلم دل‌شکسته و هنرمندانی، چون سید شهاب حسینی، بیتا بادران، خسرو شکیبایی و محمود پاک‌نیت همکاری داشت.
با اینکه نظام‌الدین کیایی را بیشتر بعنوان صدابردار می‌شناسیم، اما در حرفه‌های دیگر نیز فعال بوده است. نظام‌الدین کیایی علاوه‌بر صدابردار به‌عنوان بازیگر نیز در سینما و تلویزیون فعالیت داشته است. مهم‌ترین آثار نظام‌الدین کیایی در حرفه‌ی بازیگر، فیلم لانتوری، فیلم پله آخر، فیلم میخک سفید، فیلم جاده زرین سمرقند و فیلم هنگامه است.
وی تاکنون موفقیت‌های بسیاری در جشنواره‌ها کسب کرده است. نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۷۴ در ۵۲ سالگی برای فیلم نون و گلدون به کارگردانی محسن مخملباف توانست در ۱۴ مین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری برنده شود. همچنین نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۹۳ در ۷۱ سالگی برای فیلم رخ دیوانه به کارگردانی ابوالحسن داوودی توانست در ۳۳ مین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری نامزد شود.
همچنین نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۹۲ در ۷۰ سالگی برای فیلم عصبانی نیستم به کارگردانی رضا درمیشیان توانست در ۳۲ مین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری نامزد شود. همچنین نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۸۲ در ۶۰ سالگی برای فیلم شمعی در باد به کارگردانی پوران درخشنده توانست در ۲۲ مین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری نامزد شود. همچنین نظام‌الدین کیایی سال ۱۳۹۰ در ۶۸ سالگی برای فیلم نارنجی پوش به کارگردانی داریوش مهرجویی توانست در ۳۰ مین دوره جشنواره فیلم فجر در بخش سودای سیمرغ برای جایزه سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری نامزد شود.
نظام‌الدین کیایی درگفتگو با تاریخ شفاهی موزه سینمای ایران به جزئیات بیشتری از زندگی شخصی و حرفه ای خود اشاره کرده و گفته است: من در سال ۱۳۲۲ در تهران متولد شدم و به گونه‌ای رشد کردم که پیش از سال‌های دبیرستان با سینمای ایران آشنا بودم و خانواده‌هایی را می‌شناختم که از جمله سینماداران و تهیه‌کننده‌های مطرح سینمای ایران بودند.
وی افزوده است : پدر من با وجود اینکه فردی مذهبی بود اما علاقه زیادی به سینما داشت و با دوستان خود همواره به تماشای فیلم‌ها در سینماها می‌نشست. زمانی که شش سال داشتم پدرم مرا با خود به سینما می برد.
او خاطرنشان کرده است: اولین فیلمی که در سینما دیدیم «میلیونر» نام داشت و بازیگر خانم آن فیلم زنده یاد شهلا ریاحی بود که متاسفانه از میان ما رفته است، او همسایه ما بود و این موضوع بسیار برای من جالب به نظر می‌رسید. زیرا ابعاد واقعی او با آنچه روی پرده دیده می‌شد بسیار متفاوت بود و این موضوع دارای نوعی خاصیت جادویی برای من بود. به همین دلیل پس از تماشای این فیلم تا مدت‌ها مقابل خانه او می‌ایستادم تا بلکه بتوانم او را ببینم.
این صدابردار پیشکسوت بیان کرد: بعدها به این نتیجه رسیدم که سینما مقوله‌ای مهم است و بدون عمق نگاه نمی‌توان به آن نزدیک شد. سینما یک هنر شخصی نیست بلکه امری گروهی محسوب می‌شود. برای مثال در امر صدابرداری باید این فرآیند به گونه‌ای صورت بگیرد که در نهایت اوامر و خواسته‌های کارگردان و فیلمبردار به ثمر بنشیند. بنابراین نیاز است که یک صدابردار با حوزه‌های کارگردانی، فیلمبرداری، نور، پرسپکتیو و... آشنا باشد.
کیایی با بیان اینکه بهترین صدا در سینما سکوت است، افزود: اگر صدابرداری موفق به ضبط صدای سکوت شود، می‌تواند ادعا کند که صدابردار خوبی است. صدا زمانی شنیده می‌شود که سکوت شکسته شود.
این صدابردار پیشکسوت گفته است : زمانی که وارد سینمای ایران شدم، آشنایی من با علی عباسی که معتبرترین تهیه‌کننده سینمای ایران بود، نقطه عطف به شمار می‌رود. من به همراه یکی از دوستانم که با عباسی درباره اکران فیلمش قرار ملاقات داشت، راهی دفتر او شدم. عباسی از من خواست که ظهر فردای آن روز به دیدنش بروم. او به من پیشنهاد کرد که به عنوان نماینده‌اش در صحنه فیلمبرداری فیلم «هنگامه» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان حضور داشته باشم. وی یادآور شد: هنگامی که کار شروع شد خاچیکیان از من خواست که به عنوان دستیار او نیز فعالیت کنم. همان زمان رفاقتی ویژه میان من و خاچیکیان به وجود آمد.
کیایی با ذکر خاطره‌ای از فیلم «دونده» گفت: امیر نادری فیلم «دونده» را پیش از انقلاب ساخته بود اما چون نتوانسته بودند صدای آن را ضبط کنند، این موضوع به مذاق فیلمساز خوش نیامده و فیلم نیمه کاره رها شده بود. نام اولیه فیلم، «برنده» بود و از من خواست آن فیلم را با نام جدید مقابل دوربین ببریم. وجود صدا در آن اثر باعث شد که روحی تازه در نادری دمیده شود. وی در پایان خطاب به جوانان بیان داشت: جوانان امروز آینده‌ساز سینمای ایران هستند آنها متوجه ایراد هر کار می‌شود و به دنبال پیدا کردن درونیات شخصی خود، فیلم‌هایی را مقابل دوربین می‌روند.
جوایز و نامزدی‌ها
۱۳۷۴ - چهاردهمین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر- بهترین صدابرداری- نون و گلدون ( برنده)
۱۳۸۲ - بیست و دومین دورهٔ جشنوارهٔ فیلم فجر- بهترین صدابرداریر- شمعی در باد - (نامزدشده)
۱۳۸۳ هشتمین جشن سینمای ایران- بهترین صدابرداری - شمعی در باد (نامزدشده)