نیکو خردمند؛ بازیگر با اخلاق و فروتن سینمای ایران

به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران، نیکو خردمند (۵ آبان ۱۳۱۱ – ۲۶ آبان ۱۳۸۸) از بازیگران و دوبلورهای برجسته ایرانی بود که با صدای گرم و تاثیرگذار خود نقش‌های بسیاری را در سینما، تلویزیون و دوبله ماندگار کرد.
او فعالیت هنری خود را در سال‌های دهه ۱۳۳۰ با ورود به عرصه دوبله آغاز کرد و به سرعت جایگاه ویژه‌ای در این حوزه یافت. صدای منحصربه‌فرد خردمند در دوبله فیلم‌ها و سریال‌ها باعث شد تا او به یکی از چهره‌های شناخته‌شده این هنر تبدیل شود.
از آثار دوبله‌شده او می‌توان به صداپیشگی شخصیت‌های زن در فیلم‌های خارجی و نیز آثار ایرانی اشاره کرد که با صداقت و قدرت اجرا همراه بود.

نیکو خردمند در کنار دوبله، در دهه‌های پایانی فعالیت خود در سینما و تلویزیون به بازیگری نیز روی آورد و در فیلم‌ها و سریال‌هایی مانند بوی پیراهن یوسف، خانه‌ای روی آب، و یک بوس کوچولو حضور یافت. بازی او در این آثار با تحسین منتقدان روبرو شد و توانست جوایزی همچون سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را نیز کسب کند.
نیکو خردمند با شخصیت فروتن و اخلاق‌مدار خود در میان همکارانش به عنوان هنرمندی متعهد و الهام‌بخش شناخته می‌شد و خاطره صدای گرم و نقش‌های تاثیرگذارش برای همیشه در ذهن دوستداران هنر ماندگار خواهد بود.

ورود به دنیای گویندگی و دوبله

نیکو خردمند فعالیت خود را از سال ۱۳۳۷ با گویندگی در رادیو آغاز کرد. او درباره ورود به دنیای گویندگی می‌گوید: «هنوز دیپلم نگرفته بودم که به میدان ارگ اداره رادیو رفتم و به مدیر آنجا که آقای بزرگمهر بود، گفتم می‌خواهم گوینده شوم.» او به سختی‌های کار دوبله در زمان خود اشاره کرده و می‌گوید: یکی از فیلم‌هایی که در آن دوبلور بودم و همیشه در خاطرم مانده است، فیلم «ناگهان تابستان» بود که به جای الیزابت تیلور صحبت کردم. در آن زمان خیلی تجهیزات حرفه‌ای دوبله وجود نداشت و کار ما سخت بود.

ورود به سینما

نخستین حضور جدی نیکو خردمند در سینما با فیلم «پرده آخر» به کارگردانی واروژ کریم مسیحی بود. او برای این نقش جایزه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را در نهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۶۹ دریافت کرد. درباره این تجربه، نیکو می‌گوید: «یادم می‌آید که فیلمبرداری آن طولانی شد و کریم مسیحی برای رساندن به جشنواره فشرده کار می‌کرد.»
نیکو خردمند همواره به سادگی و عمق نقش‌هایش توجه داشته و درباره آن می‌گوید: «هیچ وقت در سینما و تلویزیون کوتاهی و بلندی نقش و اینکه اسمم کجا باشد برایم خیلی مهم نبود. زمانی که با بهمن فرمان آرا درباره نقش در فیلم «خاک آشنا» صحبت کردیم، خیلی خوشحال شدم هم برای همکاری با فرمان آرا و هم برای نقشم زیرا بسیار متفاوت بود؛ زنی که صاحب نمایشگاه نقاشی بود.»

فعالیت‌های تلویزیونی و محبوبیت

نیکو خردمند در سریال‌های تلویزیونی نیز به موفقیت‌های چشمگیری دست یافت و در سریال‌های محبوبی همچون «آوای فاخته»، «آژانس دوستی»، «کت جادویی»، «مادر»، «همسایه‌ها»، «هفت سنگ»، «همه فرزندان من» و «دزدان مادربزرگ» به ایفای نقش پرداخت. همچنین، او به بازی خود در فیلم «مسافران» اشاره کرده و ابراز خوشحالی کرد که مخاطبان واقعی سینما بازی او در این فیلم را پسندیده‌اند: «خوشحالم از اینکه مخاطبان واقعی سینما بازی من در مسافران را بسیار پسندیدند.»

جوایز و افتخارات

در کارنامه نیکو خردمند جوایزی چون سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «پرده آخر» در نهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۶۹، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «بازیچه» در دوازدهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۷۲ و کاندیدشدن برای سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «غزال» در چهاردهمین جشنواره فیلم فجر در سال ۱۳۷۴ دیده می‌شوند. نیکو خردمند همواره از لطف و محبت مردم به خود تشکر کرده و به آنان ابراز محبت می‌کرده بود.
در ۲۷ شهریور ۱۳۸۸ به پاس یک عمر حضور موفق و تلاش تاثیرگذار در عرصه بازیگری، تندیس شایستگی سیزدهمین جشن بزرگ سینمای ایران به نیکو خردمند اهدا می‌شد.

زندگی شخصی
نیکو خردمند در پنجمین روز از آبان سال ۱۳۱۱ در محله پامنار تهران به دنیا آمد. خانواده او به هنر علاقه‌مند بودند؛ پدر و عمویش از بنیان‌گذاران تئاتر در ایران بودند و این موضوع تأثیر عمیقی بر زندگی او گذاشت. به گفته خود او، «همه فیلم‌هایی که برای نمایش به ایران می‌آمدند، پدرم جز اولین مخاطبانی بود که آن‌ها را می‌دید.» او همچنین خواهر بزرگتر آهو خردمند، بازیگر و مترجم ایرانی بود. او همچنین دختر عموی شهرو خردمند، بازیگر، کارگردان تئاتر است.
نیکو خردمند در سال ۱۳۵۸ با علیرضا خوشنویسان ازدواج کرد. مهریه او برای این ازدواج یک جلد قرآن و یک شاخه نبات بوده است. سند ازدواج نیکو خردمند با علیرضا خوشنویسان توسط پویا پورمعانی، کارگردان و تهیه‌کننده سینما به موزه سینما اهدا شد.

نیکو خردمند دارای مدرک تحصیلی دیپلم و فارغ التحصیل کارگردانی در رویال تئاتر سلطنتی بود.

درگذشت 

نیکو خردمند در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۸۸ در بیمارستان ابن‌سینا درگذشت. او بعلت سکته قلبی مدتی در بیمارستان بستری بود.  مراسم تشییع پیکر او، صبح پنج‌شنبه ۲۹ آبان با حضور بسیاری از اهالی دوبله، سینما و تلویزیون  از خانه سینما به سمت آرامگاه ابدی او در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) تشییع شد.

زنده یاد «نیکو خردمند» در گفتگو با  تاریخ شفاهی موزه سینمای ایران در که در سال ۱۳۸۷ انجام شده، گفته است :  پدر و عموی کوچکم هردو علاقمند به تئاتر و سینما و از بنیانگذاران تئاتر در ایران بودند. تمامی فیلم هایی که برای نمایش به ایران می آمدند پدرم جزو اولین مخاطبانی بود که آنها را می دید.
وی ادامه داده است : هنوز دیپلم نگرفته بودم که به میدان ارگ اداره رادیو رفتم و به مدیر آنجا که آقای بزرگمهر بود گفتم می خواهم گوینده شوم و بعد از صحبت و تست گرفتن گوینده شدم. البته در ابتدا به من می گفتند که فقط ساعت بگویم و دیالوگش هم یادم است که باید می گفتم «اینجا تهران است».
خردمند با بیان اینکه در خانواده ما سینما اهمیت زیادی داشته است، خاطرنشان کرد: یکی از کارهای ضروری که ما همیشه انجام می دادیم و ضروری بود رفتن به سینما با خانواده بود و علاقمندی من از دوبله با دیدن فیلم ها از کودکی شروع شد؛ از دوبله ای که برای شخصیت های خارجی فیلم ها انجام می شد.
وی همچنین گفته است : حتی الان که بیشتر بازیگر هستم تا دوبلور باز هم گویندگی را ترجیح می دهم. یکی از فیلم هایی که در آن دوبلور بودم و همیشه در خاطرم مانده است فیلم ناگهان تابستان بود که به جای الیزابت تیلور صحبت کردم. در آن زمان خیلی تجهیزات حرفه ای دوبله وجود نداشت و کار ما سخت بود به طور مثال، زمانیکه جمله یا کلمه ای را اشتباه می گفتیم باید دوباره از ابتدا شروع به گفتن می کردیم.

خردمند با اشاره به اینکه اولین کارم در سینما با واروژ کریم مسیحی بوده است ادامه داد: اولین فیلمم در بازیگری «پرده آخر» بود که برای آن نقش جایزه هم گرفتم. یادم می آید که فیلمبرداری آن طولانی شد و کریم مسیحی برای رساندن به جشنواره فشرده کار می کرد.وی درباره فعالیت های تلویزیونی خود نیز خاطرنشان کرد: سریال های آوای فاخته، آژانس دوستی و آپارتمان را خیلی دوست دارم و در زمانیکه این سریال ها پخش می شدند، طرفداران زیادی داشتند.
خردمند درباره حضورش در فیلم «مسافران» نیز گفت: خوشحالم از اینکه مخاطبان واقعی سینما بازی من در مسافران با اینکه کوتاه بود را بسیار پسندیدند.
وی افزوده است : هیچ وقت در سینما و تلویزیون کوتاهی و بلندی نقش و اینکه اسمم کجا باشد برایم خیلی مهم نبود. زمانی‌که با بهمن فرمان آرا درباره نقشم در فیلم «خاک آشنا» صحبت کردیم خیلی خوشحال شدم هم برای همکاری با فرمان آرا و هم برای نقشم زیرا بسیار متفاوت بود؛ زنی که صاحب نمایشگاه نقاشی بود.
خردمند درباره خواهرش آهو نیز گفته است : آهو مثل دختر من است و به جز زندگی خودش زمانی زیادی هم برای من می گذارد و حتی درباره فعالیت های هنریمان با هم مشورت می کنیم.وی در پایان گفت: از مردم خیلی تشکر می کنم و همیشه دوستشان دارم زیرا همیشه به من لطف دارند.

فیلم‌شناسی

سینمایی