به گزارش پایگاه خبری موزه سینمای ایران، مرتضی احمدی گوینده، دوبلور، بازیگر و نویسنده شناخته‌شده ایرانی است، او از چهره‌های ماندگار فرهنگ و هنر ایران به‌شمار می‌رود. او در زمینه‌های مختلف هنری از جمله بازیگری در سینما و تلویزیون، دوبله، اجرای برنامه‌های طنز رادیویی و حتی خواندن ترانههای کوچه‌بازاری فعالیت داشت. احمدی به‌خاطر توانایی کم‌نظیرش در اجرای نقش‌های مردمی و به‌کارگیری لهجه‌های تهران قدیم، محبوبیت گسترده‌ای به‌دست آورد و صدای گرم و گیرا و استعداد بازیگری‌اش، او را به یکی از ماندگارترین شخصیت‌های فرهنگ و هنر ایران تبدیل کرد.
مرتضی احمدی همچنین در دوبله و صداپیشگی نیز حضوری موفق داشت. علاوه بر هنرهای نمایشی، احمدی نویسنده‌ای توانا نیز بود و کتاب‌هایی درباره فرهنگ تهران قدیم و تاریخچه هنرهای عامه‌پسند به نگارش درآورد. او با وجود چالش‌های زندگی و سختی‌های دوران کودکی و نوجوانی، به‌دلیل عشق و علاقه‌اش به هنر، به فعالیت در عرصه‌های هنری ادامه داد تا سرانجام به عنوان یکی از چهره‌های تأثیرگذار هنری در حافظه فرهنگی ایران جاودان شود.
زندگینامه
مرتضی حاج سیداحمدی (۱۰ آبان ۱۳۰۳ – ۳۰ آذر ۱۳۹۳) در جنوب تهران زاده شد و پدرش اهل تفرش بود. برای تحصیل ابتدا به مکتب و سپس به دبستان منوچهری در میدان گمرک رفت و بعد از آن به دبیرستان شرف و دبیرستان روشن رفت.
او در شانزده‌سالگی ورزش باستانی و فوتبال را شروع کرد و به همراه تیم فوتبال دبیرستانش در مسابقات آموزشگاه‌های تهران رتبه‌هایی به دست آورد. بعدها در تیم فوتبال راه‌آهن تهران و پس از آن در باشگاه راه‌آهن بازیکن و مربی (تا سال ۱۳۲۵) شد.
پس از چند تلاش آماتوری در تئاتر در سال ۱۳۲۱ با کمک عده‌ای از دوستانش «تماشاخانه ماه» را روبه‌روی باغ فردوس دایر کرد، ولی پس از چند هفته مجبور به ترک آنجا شد. در اوایل پاییز سال ۱۳۲۲ در تئاتر فرهنگ برای اولین بار پیش پرده‌خوانی کرد و در نتیجه آن بازیگر تئاتر هم شد.
مرتضی احمدی در سال ۱۳۲۶ به عرصه دوبلاژ وارد شد و با صدای ماندگارش نقش‌های متعددی را به‌یادماندنی کرد. او از اعضای اولیه انجمن گویندگان و سرپرستان گفتار فیلم بود و صداپیشگی در انیمیشن «شکرستان» و صداپیشگی شخصیت «روباه مکار» در انیمیشن «پینوکیو» محبوبیت خاصی پیدا کرد. این صدای منحصربه‌فرد به یکی از عوامل اصلی موفقیت دوبله‌های او تبدیل شد.
احمدی همچنین برای اولین بار به سبک بیات تهران نیز در پیش پرده‌ها آواز خواند و بعدها به رادیو تهران دعوت شد. در یکی از پیش پرده‌ها ترانهٔ دیگری به نام کارگرم من را اجرا کرد که با استقبال کارگران راه‌آهن رو‌به‌رو شد و پس از آن هم منجر به اعتصاب کارگران راه‌آهن گردید که در نتیجه، مرتضی احمدی به بخش حسابداری راه‌آهن منتقل شد و پس از پایان اعتصاب دستگیر شد و در کلانتری تعهد کرد از آن به بعد از اجرای آن پیش پرده خودداری کند.
پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ احمدی بازیگری را کنار گذاشت و به مدت هفت سال به اهواز رفت؛ ولی پس از بازگشت به تهران از نو کار بازیگری را در سریالی تلویزیونی به نام تک‌مضراب از سر گرفت. از سریال‌های تلویزیونی دیگری که بازی کرده است می‌توان از سلطان صاحبقران، هفت شهر عشق (سال ۱۳۵۶)، آئینه و زیر بازارچه (سال ۱۳۷۷، رضا ژیان) نام برد.
در فروردین سال ۱۳۴۹ نیز احمدی به دعوت علی حاتمی ترانهٔ عنوان‌بندی فیلم حسن کچل را، ضربی‌خوانی کرد (که به نام «روحوضی» نیز شناخته می‌شود). در همین سبک درسال ۱۳۲۸ پنج صفحهٔ موسیقی برای یک شرکت انگلیسی ضبط کرد. مرتضی احمدی بیش از چهارصد ترانهٔ ضربی و صد و پنجاه ترانهٔ فکاهی خوانده است.
احمدی در تلویزیون آثار ماندگاری از خود به جای گذاشت. او در سریال‌های «هردمبیل»، «سلطان صاحبقران»، «آرایشگاه زیبا» و «کت و شلوار خواستگاری» به ایفای نقش پرداخت. این سریال‌ها در زمان پخش از محبوبیت زیادی برخوردار بودند و احمدی را به عنوان چهره‌ای آشنا در خانه‌های ایرانیان مطرح کردند. مرتضی احمدی در نظرخواهی از مردم در سال ۱۳۵۶ به عنوان مـحبوب ترین هنرپیشهٔ رادیو انتخاب شد.
شرکت چهل و هشت داستان
مرتضی احمدی همراه با گروهی در اواخر دوران پهلوی و اوایل انقلاب به تولید محصولات فرهنگی برای کودکان ایرانی می پرداخت. دیگر اعضای این گروه عبارت بودند ازناهید امیریان در نقش «جینا»، نادره سالارپور در نقش «پینوکیو» و کنعان کیانی در نقش «گربه نره» ایفای نقش می‌کردند.
ویژگی اصلی این دوبله پینوکیو، ادغام آن با ساز و ضرب ایرانی و ترانههای سبک روحوضی بود که به داستان پینوکیو حال و هوای کاملاً ایرانی می‌داد.
نویسندگی و تألیف
مرتضی احمدی در کنار فعالیت‌های هنری خود، به نوشتن کتاب‌های خاطرات و فرهنگ‌نامه‌های عامه تهران نیز پرداخت. در کتاب «من و زندگی» احمدی با نگاهی دلنشین به زندگی خود و حوادث مهم دوران کودکی و جوانی‌اش می‌پردازد. این کتاب به‌عنوان یکی از منابع معتبر تاریخچه هنر ایران و شرح حال هنرمندان مطرح شناخته می‌شود.
از دیگر آثار نوشتاری او می‌توان به کتاب‌های «کهنه‌های همیشه نو»، «پرسه در احوالات ترون و ترونیا» و «فرهنگ بر و بچه‌های ترون» اشاره کرد. مرتضی احمدی در این کتاب‌ها با نگاهی دقیق و موشکافانه، اصطلاحات، آداب‌ورسوم و فرهنگ بومی تهران قدیم را ثبت و معرفی کرده و به حفظ این میراث فرهنگی کمک کرده است.
ازدواج - درگذشت
مرتضی احمدی در ۹ مرداد سال ۱۳۳۴ با یکی از همکارانش در راه‌آهن به نام «زهرا جوانشیر» ازدواج کرد و حاصل این ازدواج یک فرزند دختر به نام آزیتا (متولد سال ۱۳۳۷) و یک فرزند پسر به نام مازیار (متولد سال ۱۳۴۰) بود. «زهرا جوانشیر» در۲۵ اردیبهشت سال ۱۳۵۰ بر اثر بیماری سرطان درگذشت. استاد مرتضی احمدی نیز در ۳۰ آذر ۱۳۹۳ در ۹۰ سالگی به دلیل مشکل ریوی و کهولت سن در منزلش در تهران درگذشت. در روز ۳ دی سال ۱۳۹۳ پیکر مرتضی احمدی توسط برخی هنرمندان و مردم تشییع گردید و در قطعه هنرمندان بهشت زهرا تدفین شد.
اولین دوبلور مرد ایران
مرتضی احمدی در گفتگو با تاریخ شفاهی موزه سینمای ایران اظهار داشته است خودش اولین دوبلور مرد ایران بوده و از مهین بزرگی به عنوان اولین دوبلور زن ایران نام برده است. او درباره دستمزدی که آن زمان برای دوبله می‌گرفته نیز گفته است : «آن زمان هر فیلمی که دوبله می‌کردیم نفری 5 تا 10 تومان می‌دادند. توقعی هم نداشتیم فکر می‌کردیم همین است.»
احمدی از «آرایشگاه زیبا»، «مردی که زیاد می‌دانست» و «اتوبوس» به عنوان بهترین آثاری که بازی کرده صحبت به میان آورده و گفته بهترین همکاری‌ها را با علی حاتمی داشته است.
او درباره همکاری با علی حاتمی نیز تصریح کرده است : «من و علی حاتمی همدیگر را خوب می‌شناختیم. می‌دانست من عاشق کارهای سنتی‌ام. او هم عاشق همین فضا بود. «حسن کچل» را که شروع کرد، دید هیچ‌کس برای این فیلم بهتر از من نیست. وقتی هم که خواندم لذت برد.»
احمدی خاطره جالبی هم از زمان ضبط موسیقی «حسن کچل» تعریف کرده: «هرچی علی می‌گفت مرتضی ضبط خوب شده می‌گفتم نه. یک و نیم ظهر رفتیم توی استودیو تا یک و نیم نصف شب آنجا بودیم. علی دیگر خسته شد و رفت. گفتم می‌خواهیم یک چیزی از خودمان یادگاری بگذاریم. از استودیو که آمدیم بیرون راه خانه را گم کرده بودم. تا زیر پل حافظ که آمدم وقتی هوایی بهم خورد تازه یادم آمد ماشین داشته‌ام و راه خانه را اشتباه آمده‌ام.»
کارنامه هنری
بازیگری در سینما
ستاره‌ها ۳: ستاره بود (۱۳۸۴)
مینا و غنچه (۱۳۷۵)
سرحد (۱۳۷۵)
کلاه‌قرمزی و پسرخاله (۱۳۷۳)
عروسی خون (۱۳۷۳)
حالا چه شود! (۱۳۷۳)
تحفه هند (۱۳۷۳)
بلندی‌های صفر (۱۳۷۲)
یکبار برای همیشه (۱۳۷۰)
ناصرالدین‌شاه آکتور سینما (۱۳۷۰)
ساده‌لوح (۱۳۷۰)
راه و بیراه (۱۳۷۰)
خانه خلوت (۱۳۷۰)
ارثیه (۱۳۶۸)
صنوبرهای سوزان (۱۳۶۸)
گراند سینما (۱۳۶۷)
ارثیه (۱۳۶۷)
تا غروب (۱۳۶۷)
در انتظار شیطان (۱۳۶۶)
جدال در تاسوکی (۱۳۶۵)
مأموریت (۱۳۶۵)
معما (۱۳۶۵)
اتوبوس (۱۳۶۴)
مدرک جرم (۱۳۶۴)
مردی که زیاد می‌دانست (۱۳۶۳)
خانه خراب (۱۳۵۴)
ذبیح (۱۳۵۴)
فرار از حجله (۱۳۵۴)
موسرخه (۱۳۵۳)
آب (۱۳۵۳)
جعفر جنی و محبوبه اش (۱۳۵۲)
تنها و گل‌ها (۱۳۵۲)
مطرب (۱۳۵۱)
قایقرانان (۱۳۵۱)
فرار از زندگی (۱۳۵۱)
قلندر (۱۳۵۱)
نانجیب (۱۳۵۱)
شراره (۱۳۵۰)
باباشمل (۱۳۵۰)
وحشی جنگل (۱۳۵۰)
فریاد (۱۳۵۰)
جنجال عروسی (۱۳۴۹)
میوه گناه (۱۳۴۹)
شیرین و فرهاد (۱۳۴۹)
ماجرای زندگی (۱۳۳۲)
بازیگری در تلویزیون
شکرستان (۱۳۸۷–۱۳۹۲)
چاووش بهار (۱۳۸۹)
بچه‌های کوچه دوستی (۱۳۸۸)
به همین سادگی (۱۳۸۶)
تا غروب (۱۳۸۴)
مثل همیشه (۱۳۸۴)
توپ گرد (۱۳۸۱)
زیرگذر (۱۳۸۱)
تازه چه خبر همسایه؟ (۱۳۸۰)
رستوران خانوادگی (۱۳۸۰)
خانه پدری (۱۳۸۰)
خواستگاری پرماجرا (۱۳۷۹)
ماجراهای خانه قدیمی (۱۳۷۹)
پانزده مسافر (۱۳۷۹)
دردسر بزرگ (۱۳۷۸)
دانی و من – سری دوم (۱۳۷۸)
زیر بازارچه (۱۳۷۷–۱۳۷۸)
گل‌های آفتابگردان (۱۳۷۶)
تهران ۱۱- ۵۹۵ ج ۴۸ (۱۳۷۵–۱۳۷۶)
ببخشید (۱۳۷۵)
فروشگاه (۱۳۷۵)
نوعی دیگر (۱۳۷۵)
قصه شب سیما (۱۳۷۴)
کت و شلوار خواستگاری (۱۳۷۴)
زائر غریب (۱۳۷۴)
اشتباه در اشتباه (۱۳۷۳)
بیا تا گل برافشانیم (۱۳۷۱)
آخرین سند (۱۳۷۱)
تعطیلات نوروزی (۱۳۷۰–۱۳۷۱)
چای و لبخند (۱۳۶۹)
کمند خاطرات (۱۳۶۹)
آرایشگاه زیبا (۱۳۶۹)
بخش چهار جراحی (۱۳۶۷)
آئینه – سری سوم (۱۳۶۶)
چنگک (۱۳۵۶)
پنجره‌ها (۱۳۵۵)
سلطان صاحبقران (۱۳۵۴)
هفت شهر عشق (؟)
هردمبیل و هردم کلنگ (۱۳۵۱–۱۳۵۲)
چهره‌ها (؟)
تک‌مضراب (۱۳۴۰–۱۳۴۵)
دوبله
درنقش روباه مکار در کارتون پینوکیو
در نقش پدر علاءالدین در ماجراهای سندباد
به عنوان راوی در هورتون
به عنوان راوی در شکرستان
به جای پیتر لور در شاهین مالت
به جای افسر پلیس در فرشتگانی با چهره‌های کثیف
حسن کچل
احمق‌ها در آکسفورد
لورل و هاردی