نسخه اصلاح و مرمت شده فیلم «خانه خدا» با حضور محمود کلاری مدیر فیلمبرداری مطرح سینما، جواد طوسی منتقد پیشکسوت سینما و ارد عطار پور فیلمساز شناخته شده سینمای مستند در قالب برنامه شب‌های مستند موزه سینما به نمایش درآمد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، در ابتدای این نشست ارد عطارپور ضمن تشکر از فیلمخانه ملی ایران برای ترمیم این اثر ارزشمند گفت: بسیاری از جزئیاتی که در این نسخه شاهد آن بودم در نسخ دیگر قابل مشاهده نبود و امروز متوجه کیفیت کار فیلمبرداران این فیلم هستم.

وی ادامه داد: «خانه خدا» یکی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای مستند ایران است و هیچ‌ فیلم مستند دیگری نتوانسته تا این اندازه در گیشه‌ها موفق باشد.

عطارپور با بیان اینکه همچنان کارگردان این اثر کاملا روشن نیست و مشخص نیست که این فیلم را جلال مقدم یا ابوالقاسم رضایی کارگردانی کرده‌اند، (در تیتراژ نام کارگردان ذکر نشده است) بیان داشت: شاید اساتید آقایان کلاری و طوسی بتوانند در این مورد نکات تازه‌ای را مطرح کنند. در سینمای مستند، شیوه‌ مشاهده‌گر وجود دارد، به این معنا که دوربین در آن نقش فعالی داشته و بدون دخل و تصرف واقعه‌ای را ثبت می‌کند. به نظر می‌رسد بروز این رویکرد در «خانه خدا» امری اجتناب ناپذیر بوده است و دوربین نمی‌توانست کار دیگری را به انجام برساند و برای مثال تغییری در روند حرکت جمعیت صورت دهد. از این منظر، فیلم‌های مشاهده‌گر بسیار به فیلمبردار وابسته هستند.

وی خاطرنشان کرد: در سینمای مستند تدوین عامل مهمی است و از برخی آثار به عنوان کارگردانی پشت میز یاد می‌شود زیرا روایت از مرحله تدوین آغاز می‌شود. یکی از نمونه‌های برجسته این رویکرد فیلم «یک آتش» است که گلستان بدون آنکه در صحنه فیلمبرداری حاضر باشد، این اثر را در تدوین شکل داد.

وی خاطرنشان کرد: تهامی‌نژاد معتقد است که این فیلم توسط آقای گلستان هدایت شده است و متن ایشان توسط او بازنویسی شده است و گلستان و نعمت حقیقی این فیلم را متعلق به ابوالقاسم رضایی می‌دانستند البته آقای جلال مقدم در هیچ کجا ادعا نکرده که کارگردان این فیلم بوده است. در آن مقطع، در تبلیغات این فیلم مردم را به تماشای شکوه اسلام دعوت کرده بودند و در تبلیغ‌ها نام رضایی به عنوان تهیه‌کننده آمده است. به احتمال زیاد فردی که گروه را برای ساخت این فیلم مدیریت کرده، شخص ابوالقاسم رضایی بوده است. اما در شکل نهایی و تالیفی این اثر، فیلمبردار ها و تدوینگر، نقش بسیار زیادی داشته‌اند.

عطار پور ادامه داد: البته نبود قاطع کارگردان باعث ایجاد لطمه‌هایی به اثر شده است برای مثال روایت فیلم در برخی مقاطع پراکنده است.

این فیلمساز با بیان اینکه در آن دوران دولت ایران از ساخت این اثر پشتیبانی وسیعی را صورت داد، افزود: در فیلم به مهمان نوازی و پیشرفت‌های کشور عربستان توجه شده است .

«خانه خدا» باعث آشتی دادن طبقه‌ای از جامعه با سینما شد

در ادامه محمود کلاری فیلمبردار مطرح سینمای ایران نیز گفت: یکی از برجسته‌ترین، قایل‌توجه‌ترین و مهمترین سوالات درباره این اثر مربوط به کارگردانی این مستند است. همچون بسیاری دیگر از فیلم‌های تاریخ سینمای ایران روایت‌های مختلفی پیرامون این فیلم وجود دارد. همانطور که می دانید جلال مقدم چهره‌ای شناخته شده در سینما است. آقای ترابی که زمانی در سینمای مستند فعال بودند و در مقطعی سمتی در وزارت ارشاد برعهده داشته بر این باور بودند که اصلا آقای مقدم همراه این سفر نبودند بلکه در مرحله تدوین فیلم به آن ورود پیدا کردند.

وی ادامه داد: سوال این است که در فیلمی مانند «خانه خدا» شخص کارگردان در اجرا چه نقشی برعهده دارد؟ همانطور که در فیلم دیدید در این اثر نیاز بوده تا مناسک مختلف ثبت شود و کارگردان بر روی فیلمبرداری هر بخش تاکید نداشته و فیلمبرداران اثر، خود به این موضوع واقف بودند. مرحله اساسی چنین مستندهایی به مونتاژ بازمی‌گردد، زیرا تدوین فیلم سمت و سوی چنین اثری را با توجه به نوع تالیف کارگردان تعیین می‌کند.

کلاری خاطرنشان کرد: در زمان تولید این فیلم به جز ایران و مصر، سایر کشورهای مسلمان از قابلیت فنی برای تولید چنین آثاری بی‌بهره بودند. سال‌ها پیش غیر مسلمانان اجازه ورود به کعبه را نداشتند و یک کارگردان کانادایی به نام سالازار بر اساس مسجد مدینه ساختاری ویژه را برای تولید یک مستند طراحی کرده بود. او قصد داشت یک فیلم آیمکس درباره حج بسازد و می‌خواست عوامل فنی فیلم خود را از میان مسلمانان انتخاب کند و به من پیشنهاد همکاری داد. به دلیل فیلمبرداری این اثر به صورت آیمکس، قرار شد که من مدتی در لس آنجلس حضور پیدا کنم و دوره‌هایی را بگذرانم. در آن مقطع روابط میان ایران و عربستان خوب نبود و مسئولان این کشور اعلام کردند که نباید هیچ یک از عوامل این اثر ایرانی باشند به همین دلیل، من شانس همکاری در آن پروژه را از دست دادم. البته در آن مقطع در عربستان سعودی، فیلمبرداری و تهیه تصویر با مشکلات بسیاری همراه بود.

کلاری یادآور شد: احمد شیرازی یکی از متبحر‌ترین فیلمبرداران به شیوه دوربین روی دست و کار با دوربین بدون سه پایه بود که احتمالا پلان‌های مربوط به صفا و مروه توسط ایشان فیلمبرداری شده است. من عمیقأ بر این عقیده هستم که «خانه خدا» به گونه‌ای توام با ترس فیلمبرداری شده است و این موضوع در سراسر فیلم مشهود است. این اثر اولین و تنها فیلمی بود که من همراه با پدرم آن را در سینما دیدم.

وی بیان داشت: «خانه خدا» به دلیل شرایط مذهبی از کاربرد موسیقی محروم بوده و محدودیت‌های زیادی بر آن اعمال شده است. همچنین بخش‌های مربوط به قربانی کردن در مراسم حج از جمله مواردی است که مشخص است گروه فیلمبرداری در نشان دادن این اتفاق با محدودیت رو‌به‌رو بوده‌اند. در آن مقطع برخورد شرطه‌های حاضر در مراسم حج با فردی که دوربین به دست داشت، همچون کسی بود که اسلحه‌ای را حمل می‌کرد و این موضوع نشان می‌دهد که ساخت این فیلم با تحمل دشواری های بسیار زیادی به نتیجه رسیده است.

کلاری با بیان اینکه نعمت حقیقی متخصص کادر بندی بود و پیش از او، کم‌تر در سینمای ایران به مقوله کادر بندی توجه شده است، گفت: اما با توجه به شرایط سخت تولید این اثر احتمالا او نمی‌توانسته لنزهای بسیاری را با خود حمل کند.  با وجود شرایط موجود و محدودیت‌های بسیار به نظرم عوامل تولید این فیلم، کاری بسیار ویژه را صورت دادند.خوشحالم که این فیلم ترمیم شده تا قابلیت‌ها و توانمندی‌های فیلمبرداران توانمند ایرانی در آن روزگار را شاهد باشیم.

وی ادامه داد: در آثار اینچنینی کارگردان نقش عملی کم‌تری را برعهده دارد زیرا محدودیت بسیاری در مسیر تولید و ساخت این فیلم وجود داشته است. در آن دوران عمل دکوپاژ و شکل اجرا وابسته به فیلمبردار بود و این موضوع در تولید «خانه خدا» وجود داشته است. کارگردان و عوامل فیلم در انتخاب فیلمبردار هوشمندانه عمل کردند و طبق جریان مرسوم آن‌سال‌ها برای تولید چنین اثری از فیلمبردار خبری استفاده نکردند زیرا آن‌ها به حقیقت کار خود واقف بودند. این فیلم باعث آشتی دادن طبقه‌ای از جامعه با سینما شد و به همین دلیل «خانه خدا» دارای نقش مهم و انکار نشدنی در تاریخ سینمای ایران است.

«خانه خدا» فیلمی عامه پسند است

در ادامه این نشست جواد طوسی منتقد پیشکسوت سینما نیز گفت: تعیین شخص کارگردان در این اثر همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. ابوالقاسم رضایی که در آمریکا زندگی می‌کردند و عقیده داشتند که نسبت به او جفایی صورت گرفته، این فیلم را با نام خود به عنوان تهیه‌کننده و کارگردان تکثیر کردند و زمانی که از او درباره نقش جلال مقدم سوال شد پاسخ داد که مقدم به اندازه کافی جایگاه خود را پیدا کرده است. البته مقدم در گفت‌و‌گو با مجله نگین، «خانه خدا» را نه فیلم کارگردان بلکه اثری متعلق به فیلمبردار می‌دانست و عقیده داشت احمد شیرازی نسبت به عباس دستمالچی و نعمت حقیقی و دیگران نقش پررنگ‌تری داشته است و ظاهراً روایت گزارش‌گونه این اثر بیش از هر چیز نتیجه کار احمد شیرازی است.

وی ادامه داد: در دوره‌ای فیلمبرداران سینمای ایران نقش مهمی داشتند، زیرا خود دست به دکوپاژ، کارگردانی و تدوین می‌زدند. این فیلم با وجود مضمون مذهبی تنها دوبار به نمایش درآمده است و این موضوع می‌تواند مورد انتقاد قرار گیرد. «خانه خدا» تنها در جشنواره فیلم فجر و کانون فیلم خانه سینما به نمایش درآمده است.

طوسی ادامه داد: ابوالقاسم رضایی پیشنهاد ساخت این فیلم را مطرح کرده است و در پی آشتی دادن قشری از جامعه ایران با سینما بوده است. زمانی که این اثر در رمضان سال ۱۳۴۵ به نمایش درآمد مقابل هر سینما چلچراغی قرار داده شده بود تا شمایل این چنینی نیز پیوندی با مناسک سنتی و مذهبی داشته باشد تا حتی افرادی که سینما را کفر می‌دانستند برای تماشای فیلم رغبت پیدا کنند. این اثر از فیلم‌های پرفروش در زمان خود به شمار می‌رفت. در فیلم مناسک مربوط به حج به صورت مرحله به مرحله نمایش داده می‌شود و حتی اعمالی مانند اذان و نماز به صورت کامل در فیلم وجود دارد، در صورتی که فیلم مستند ظرافت‌هایی را اقتضا می‌کند و امروز دیگر سینمای مستند چنین مسائلی را برنمی‌تابد.

این منتقد پیشکسوت سینما خاطر نشان کرد: برخی عقیده دارند مسئولیت بازنویسی نریشن فیلم را ابراهیم گلستان عهده‌دار بوده است، در حالی که متن اولیه را آقای سعادت و رحمتی نوشته‌اند. در بخشی از لحظات مربوط به نریشن شاهد طنز خاص مربوط به گلستان هستیم. مقوله بازی با کلام که خاص ابراهیم گلستان بود، در بخش‌های دیگری از این فیلم نیز دیده می‌شود.

وی با بیان اینکه «خانه خدا» فیلمی عامه پسند است که می‌خواهد قشری از مردم را با سینما آشتی دهد، بیان داشت: جلال آل احمد سفرنامه «خسی در میقات» را به زیبایی درباره مناسک حج نوشته است و اگر واقعیت عینی آن اثر را با شرایط زمانه خود تطبیق دهیم، متوجه می‌شویم که هنوز هم او دارای یک کاریزمای قابل بحث است که می‌تواند موقعیتی سمپاتیک را رقم زند و دارای جاه طلبی و خلوت خاص خود باشد.

طوسی یادآور شد: نوع تونالیته زنگ این فیلم با لوکیشن سازگاری کامل دارد و در برخی از موارد کنتراست موجود در زوار زمانی که از غار حرا خارج می‌شوند جالب توجه است و استحاله این افراد را نشان می‌دهد. همچنین «خانه خدا» در شیوه نورپردازی حاوی ظرافت‌هایی دقیق و فکر شده است.

گفتنی است، مستند «خانه خدا» توسط فیلمخانه ملی ایران اصلاح و مرمت شده است و روز گذشته در سالن فردوس موزه سینما برای مستندسازان و علاقمندان سینما مستند به نمایش درآمد.

موزه سینما در ادامه انتشار سلسله برنامه‌های تاریخ شفاهی خود به مناسبت زادروز « ملک جهان خزاعی طراح صحنه و لباس پیشکسوت سینما و مدیر هنری»بخش‌هایی از گفتگوی این هنرمند را منتشر کرده است که در زیر می‌خوانید.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، ملک جهان خزایی، طراح صحنه‌، طراح لباس و مدیر هنری با بیان اینکه در یک خانواده ایلیاتی و ملاک بزرگ شده است، گفت: از همان دوران کودکی تصمیم داشتم نقاش شوم و به قدری برای این کار زمان می گذاشتم که خانواده انجام این کار را برای من ممنوع کرده بودند.
وی ادانه داد: یادم می آید فرش خانه را کنار می‌زدم و روی موزاییک‌ها نقاشی می‌کشیدم و زمانی که صدای پای اهالی خانواده به گوش من می‌رسید، فرش را سر جای خود قرار می‌دادم تا تنبیه نشوم.
خزاعی خاطرنشان کرد: پدر من به تحصیلات اعتقاد زیادی داشت به همین دلیل من و سایر اعضای خانواده برای ادامه تحصیل راهی خارج از کشور شدیم زیرا در آن زمان شهر مشهد فاقد دانشگاه بود و من تا مقطع کوتاهی از دوران دبیرستان در ایران تحصیل کردم و سپس برای طی کردن سایر مقاطع از کشور خارج شدم. برای من جالب بود که بتوانم در محیط دانشگاهی حاضر شوم زیرا تا آن زمان تنها در کتاب‌ها با فضای دانشگاه رو به رو شده بودم.
وی با اشاره به تحصیلاتش در دانشگاه های خارج بیان داشت: زمانی که برای مصاحبه وارد یکی از دانشگاه‌های مطرح شدم، نور پروژکتور بر روی آثار من قرار داده شده بود و ۹ داور کار قضاوت روی آثار من را برعهده داشتند. بیش از اینکه بخواهند به ارزیابی کارهای من بپردازند، برای آن‌ها جالب بود که من چطور با دانشگاه آشنا شده بودم و در حدود یک ساعت مشغول طرح سوال از من بودند. روزی که نامه قبولی برای من ارسال شد، نمی‌توانستم باور کنم دانشگاه مطرحی که نقاشان بزرگی همچون ترنر و کانستبل و بسیاری از چهره‌های مشهور دنیای نقاشی در آنجا تحصیل کرده بودند، تنها به واسطه ارزیابی ۳ اثر، من را پذیرش کرده است.
خزاعی با بیان اینکه با همه کارگردان‌هایی که با آن‌ها کار کردم آشنایی قبلی نداشته اما آثار آن‌ها را با دقت رصد کرده است، گفت: برای مثال، زمانی که مسعود کیمیایی به من پیشنهاد همکاری داد، چند اثر از او را مشاهده کردم و از همه بیشتر فیلم «گوزن‌ها» نظر من را به خود جلب کرد. از نظر من کیمیایی یکی از حرفه‌ای‌ترین کارگردانان سینمای ایران است. من حتی یک بار صدای فریاد او را سر صحنه نشنیدم و هر روز صبح که در محل فیلمبرداری حاضر می‌شدند، مطابق با دکوپاژ از پیش تعیین شده، کار خود را به اتمام می‌رساندند و حتی شاهد کوچکترین تنش میان عوامل نبودم.
وی با بیان اینکه برای او در کار، دموکراسی اهمیت زیادی دارد : افزود: اول از همه نظر هر یک از بازیگران را در خصوص مواردی که مورد علاقه آنان نیست جویا می‌شوم و همه را یادداشت کرده و به آن‌ها توجه می‌کنم. تلاش می‌کنم در سکانس بندی‌ها مواردی را لحظ کنم که به بازیگر در ایفای نقش او کمک کند و برای این کار، طراحی دقیقی انجام می‌دهم. همچنین حال و هوای جاری در قصه برای من اهمیت زیادی دارد و ایجاد آن در یک اثر سینمایی را بخشی از وظیفه مدیر هنری می‌دانم.
خزاعی بیان داشت: خوشحالم سینمای ایران چهره خوبی به خود گرفته و در مسیری صحیح به حیات خود ادامه می‌دهد. برای من از ابتدا تا روزی که به کار خود ادامه دهم باعث افتخار است که خدمت گذار سینمای ایران باشم.

موزه سینما در ادامه انتشار سلسله برنامه‌های تاریخ شفاهی خود به مناسبت زادروز « حسین محجوب» بازیگر پیشکسوت سینما، تئاتر و تلویزیون بخش‌هایی از گفتگوی این هنرمند را منتشر کرده است که در زیر می‌خوانید.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، حسین محجوب درباره هنر سینما گفت: سینما هچون هنرهای دیگر یک وسیله بیانی است که موضوعی را به مخاطبان انتقال می‌دهد. ضمن اینکه لازم است تا در سینما سرگرمی و جذابیت وجود داشته باشد، یک اثر می‌تواند شامل مفهوم و پیام هم باشد.
وی با بیان اینکه هنر فی‌النفسه و به صورت مجرد معنا ندارد و حائز اهمیت نیست، افزود: هنر وسیله‌ای است که موجبات ارتقاء افراد را فراهم می‌کند و ما را به لحاظ اندیشه، نوع نگاه و… به سطوح دیگر می‌رساند.
محجوب خاطرنشان کرد: در مسیر زندگی اگر عنصر صداقت در موارد مختلف وجود نداشته باشد، من نمی‌توانم با آن ارتباط برقرار کنم. این اتفاق چند بار برای من رخ داد و شاهد آسیب‌های آن بودم و احساس می‌کردم که در حال دروغ گفتن هستم و این موضوع بسیار برای من ناخوشایند است.
وی در ادامه بیان داشت: اولین فیلم سینمایی که در آن به ایفای نقش پرداختم، «رگبار» اثر بهرام بیضایی بود که البته نقش کوتاهی در این اثر برعهده داشتم. این فیلم دارای فیلم‌نامه بسیار وزین و خوبی بود و نیازی ندیدم با بیضایی وارد صحبت شوم. به تصور من این فیلم در زمره یکی از بهترین آثار بهرام بیضایی قرار می‌گیرد. بیضایی در ارتباط با بازیگران خود بسیار صمیمانه و حرفه‌ای برخورد می‌کرد و چالش خاصی وجود نداشت.
وی ادامه داد: پس از آن نیز با مرحوم شهنواز در سریال «دلیران تنگستان» همکاری داشتم. این سریال به صورت جسته و گریخته فیلمبرداری می‌شد. آقای شهنواز بسیار انسان ساده و صمیمی بود و به لحاظ مالی فردی بی‌نیاز بود، یه گونه‌ای که زمین‌های بخش شمالی تلویزیون متعلق به پدر او بود که آن‌ها را بخشیده بود. در این سریال همیشه ۵۰۰ سرباز در صحنه فیلمبرداری حاضر بودند و او با آرامش کامل و ریتمی آرام کارها را پیش می‌برد. در آن سریال ارتباط دوستانه ای بین من و آقای فخیمی شکل گرفت که بعدها نیز ادامه پیدا کرد.
محجوب بیان داشت: استنباط من این است که همه انسان‌ها بازیگر هستند و در زندگی به ایفای نقش می‌پردازند. برخی نسبت به این بازی آگاهی‌هایی پیدا کردند و برخی دیگر ناآگاه هستند. همه انسان‌ها در حال بازی نقش‌های مختلف در طول زندگی خود هستند و گاهی متوجه این تفکیک ها نیستند.
وی درباره بازیگری نیز گفت: از نظر من دانستگی برای بازیگری در تمام زمینه‌ها امری لازم و ضروری است زیرا احاطه و دانش حوزه‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. منبع الهام من مردم هستند و از آن‌ها آموزش می‌بینم. ما هرچه داریم از مردم است و رفتارها و کردارهای آنان را تبعیت می‌کنم و همان‌ها را در بازیگری به کار می‌گیرم. باید خوب ببینیم و در عمق بازیگری نفوذ کنیم تا بتوانیم کار خود را به بهترین شکل صورت دهیم. من معتقدم باید چیزی را به مردم عرضه کنیم که شکلی ارزنده داشته باشد و مردم را یک قدم به سمت جلو هدایت کند.

مستند «مرد نمکی» ساخته مرتضی شاملی در قالب برنامه «شب‌های مستند» عصر روز گذشته در سالن فردوس موزه سینما به نمایش درآمد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، اردعطار پور، فيلمساز مطرح سینمای مستند پس از پایان نمایش این فیلم گفت: امشب شاهد یک فیلم مستند بسیار خوب بودیم. موضوعی که فیلم درباره آن صحبت می‌کند، درباره معدن نمک 2500 سال از استحصال نمک می گذرد. مرد نمکی شماره یک در حدود سال ۱۳۷۲ کشف شد، در آن زمان توجه به مسائلی همچون میراث فرهنگی کم‌رنگ‌تر از امروز بود بود و آقای شاملی به فضایی پرداختند که چندان مورد توجه مدیریت رسمی قرار نداشت. این فیلم در حکم سندی از آن روزگار به شمار می‌رود و از آن زمان تاکنون، شمار مردان نمکی کشف شده به عدد هشت رسیده است.

وی افزود: فیلم از نوعی رویکرد طنزگونه برخودار است و بخش‌هایی از آن به روش بازسازی مقابل دوربین رفته است. بسیاری از اطلاعات نظیر خوراک، پوشاک و… مربوط به دوره‌های هخامنشیان و ساسانیان، از طریق همین مردان نمکی به دست آمده است.

این مستندساز شناخته شده خاطرنشان کرد: وجه طنز آلود این فیلم درباره موضوع بوروکراتیک موجود در کشور از آن اثری معترض ساخته است. به عقیده من و احتمالا افرادی که بر روی موضوع مردان نمکی کار می‌کنند، همه باید این فیلم را که به مستندنمایی بخشی تاریخی می‌پردازد تماشا کنند.

عطارپور افزود: امروز درباره یک میراث فرهنگی کشور و بررسی آن توسط فیلم آقای شاملی صحبت می‌کنیم.

مرتضی شاملی کارگردان فیلم مستند «مرد نمکی» گفت: در سال ۱۳۷۶ فیلم داستانی «نصف جهان» را ساخته بودم که برای آن مشکلاتی ایجاد شده بود و در آن زمان قصد کارگردانی این فیلم را نداشتم. خانم ثریا هاشمی که از پیشکسوتان و تهیه‌کننده‌های تلویزیون بودند، روزی از من خواستند تا فیلمی درباره مرد نمکی که در معادن زنجان یافت شده است را کارگردانی کنم. من در ابتدا نپذیرفتم اما ایشان اصرار کردند. مرد نمکی در سال ۱۳۷۲ کشف شده بود و دعواهایی که در فیلم نشان داده می‌شود پیش از شروع ساخت این فیلم رخ داده بود و ما آن را بازسازی کردیم. موضوع این فیلم از نظر تاریخی برای من اهمیت نداشت و ظاهرا برای آن‌ افراد نیز این مسئله امر مهمی نبود.

وی ادامه داد: برای من برخورد با اصل موضوع دارای اهمیت بود، اینکه فردی به صورت مومیایی باقی مانده است. من به موضوع این فیلم به مثابه یک جریان بوروکراتیک نگاه می‌کردم. اصل علمی این موضوع برای من جذابیت نداشت و بلکه موارد پیرامونی روایت، دارای اهمیت بود. نقطه تمرکز من در این اثر بر نوعی سوءتفاهم در برخورد با مسائل فرهنگی و کم‌کاری‌ها در این زمینه بوده است.

وی  ادامه داد: اگر این مملکت مورد حفاری قرار بگیرد، در هر نقطه از آن اموات قدیمی یافت می‌شوند و بنابراین این موضوع برای من چندان اهمیت خاصی نداشت و گمان می‌کردم تنها با یک سر انسانی مومیایی طرف هستم.

این فیلمساز خاطرنشان کرد: تلاش کردم با طنز خاصی که در برخوردهای اداری موجود بود، این فیلم را بسازم. البته پرداختن به مفاهیم تاریخی مانند کارهایی که آقای عطارپور درباره خلیج فارس و الواح تخت جمشید تولید کرده‌اند، اهمیت بسیار زیادی دارد اما به هر صورت من این فیلم را در تکریم مرد نمکی کارگردانی نکردم. برای من مسائل جامعه شناسی نسبت به مرد نمکی اهمیت بیشتری دارد.

شاملی همچنین گفت: در فیلمی دیگر درباره این موضوع، آن را از مجرای پزشکی و قانونی پیش بردیم و به کشف گروه خونی مرد نمکی و چگونگی کشته شدن و… او پرداختیم. در این اثر ناکارآمدی سیستم بوروکراتیک در ارگان‌های مختلف بیش از پرداختن به مسائل علمی برای من دارای اهمیت بود.

فخرالدین سیدی، مستندساز پیشکسوت سینمای ایران نیز گفت: آقای شاملی نسبت به فیلم خود کم لطف هستند. اگر ایشان بخش اجتماعی موضوع را نادیده می‌گرفتند، اطلاعات زیادی را از دست می‌دادیم. اما در عین حال محوریت اصلی فیلم، پیدا شدن مرد نمکی و مباحث علمی مربوط به آن است. در فیلم پس از پیدا شدن مرد نمکی، هر فرد تلاش می‌کند تا آن را به نوعی مصادره به مطلوب کند. بخشی از وجوه جامعه در آینه فیلم به تصویر کشیده شده است و این موضوع نیز دارای اهمیت بسیاری است.

منیر تقدیسی تدوینگر این اثر نیز گفت: نگران بودم که پس از بیست و هفت سال از زمان ساخته شدن فیلم، ممکن بود چه احساسی با تماشای آن داشته باشم. اما امروز همچنان با همان احساس اولیه مواجه بودم. تدوین این فیلم امری بسیار سخت و پرزحمت بود چراکه حجم زیادی از گفت‌وگوها پیش روی ما وجود داشت. ما در تولید این اثر تلاش کردیم قضاوت را برعهده بیننده قرار دهیم تا او برمبنای روایت افراد مختلف به قضاوت شخصی خود بپردازد.

ثریا هاشمی تهیه‌کننده این فیلم نیز درباره نسخه موجود دیگر از مستند «مرد نمکی» گفت: در خصوص موضوع این فیلم، یک ویدئو ۳۰ دقیقه‌ای با نگاه علمی ساخته شد که از شبکه دو سیما به روی آنتن رفت. در آن فیلم، آقای شاملی به سراغ محققین علمی رفته بودند و نظریات آن‌ها در اثر مذکور مطرح شده بود.

سعید رشتیان پیشکسوت سینمای مستند نیز گفت: به نظر من «مرد نمکی» اثری با اهمیت بوده و دارای خصوصیت اصلی یک روایت مستند است. این روایت دارای یک محور اصلی است و قصه هرگز از موضوع کشف سر مرد نمکی خارج نشده و بی‌اهمیتی نسبت به این مسئله، مورد نقد و تاکید قرار گرفته است.

وی افزود: شاملی از مستندسازان باتجربه و قدیمی سینمای ایران است و به دلیل تجارب و دانسته‌های بیشمار، همواره رفتاری پخته از خود بروز می‌دهد. حساسیت شاملی در نشان دادن مقوله بی‌کفایتی، هرگز روایت اصلی را تحت تاثیر قرار نمی‌دهد. فیلم دارای وجوه بازسازی بسیار باورپذیر است و این موضوع یک اتفاق نادر در سینمای مستند به حساب می‌آید. شاملی همواره دارای حساسیت نسبت به موضوعات پیرامونی خود است و این خصیصه در ایشان بسیار مهم است.

وی بیان داشت: تاکید اصلی فیلمساز که زیر قصه فیلم را تشکیل داده، جنبه اعتراضی و بی‌تفاوتی را نشان می‌دهد. گاهی موضوع به قدری پررنگ است، که کل حرکت فیلمساز را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. موضوع اصلی این فیلم، یک کشف و دیرینه شناسی است و فیلمساز آن را به عنوان موضوع اصلی خود درنظر گرفته و در عین حال نقد خود را پیش می‌برد.

در این برنامه افرادی چون ارد زند، سعید رشتیان، پروین ثقه‌الاسلامی، فخرالدین سیدی، ناصر آقایی، منیر تقدیسی و ثریا هاشمی  و علاقمندان سینمای مستند حضور داشتند.