سومین قسمت از پادکست حضوری «رادیو موزه سینما» همزمان با شب سال نو میلادی با حضور ژرژ پطروسی و تدوین خاچیکیان هنرمندان جامعه ارمنی سینمای ایران در سال فردوس موزه سینما برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، پس از اجرای پادکست حضوری توسط مژگان اصغری و شهراد بانکی، مهرداد غفار زاده نویسنده و فیلمساز، به همراه ژرژ پطروسی؛ گوینده و دوبلور پیشکسوت و ادوین خاچیکیان؛ فیلمساز فرزند زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان پیرامون نقش جامعه ارامنه در سینمای ایران به گفت‌و‌گو پرداختند و مهرداد غفارزاده  در ابتدا گفت: در پادکست امروز چند موضوع از جمله سال نو مسیحی ونقش بزرگان ارامنه در سینمای ایران مورد پرداخت قرار گرفت. در این پادکست تلاش کردیم  به تعدادی از جامعه ارامنه در سینمای ایران پرداخته شود.

غفارزاده ادامه داد: زنده یاد ساموئل خاچیکیان از بدو ورود خود به سینما به همه امور جاری در این حرفه دقت و توجه بسیاری داشت.. او فیلمی به نام «شب نشینی در جهنم» را در کارنامه دارد که با توجه به امکانات آن زمان اثری درخشان به شمار می‌رود و همچنان دیدنی است. من این اثر را در نوجوانی دیدم و بسیار بر روی من اثرگذار بود.

غفار زاده درباره هنر دوبله در سینمای ایران نیز بیان داشت: ظاهراً در ابتدا دوبلورهای ایرانی در کشور ایتالیا با این هنر آشنا شدند و به اندازه‌ای دارای نبوغ بودند که پس از ایتالیا،  دوبله‌‌های ایران در جهان شهرت داشتند. اما پس از انقلاب و به دلیل اینکه صدابرداری سر صحنه رواج یافت، دوبله کمی به حاشیه رفت.

ژرژ پطروسی: نقش هنرمندان ارمنی در سینمای ایران انکار ناپذیر است

در ادامه ژرژ پطروسی، گوینده و دوبلور پیشکسوت گفت: اینکه شاهد تجلیل از هنرمندان غیر فارس زبان از طرف موزه سینما هستم بسیار باعث خوشحالی است. ما همه اعضای یک ملت بزرگ باستانی هستیم که در تاریخ جهان دارای جایگاه والایی است و قطعا روزهای روشنی در انتظار مردم ایران خواهد بود.

وی ادامه داد: ایران دارای قومیت‌ها و زبان‌های مختلف است. در دوران مدرن ارمنی‌ها و آشوری‌ها در سینمای ایران بسیار موثر و راهگشا بودند. من پنجاه سال است که در صنعت دوبله فعالیت دارم و همواره در هر استودیو یک یا دو ارمنی مشغول کار بودند‌. من این افتخار را داشتم که در فیلم «بلوف» ساموئل خاچیکیان مدیر دوبلاژ باشم و با او همکاری کنم. خاچیکیان بسیار فرد زلال و مهربانی بود و این موضوع در وصف نمی‌گنجد. او خود فیلمنامه فیلم‌هایی که کارگردانی می‌کرد را می‌نوشت و به همین دلیل روی متن بسیار احاطه داشت.

این گوینده خاطرنشان کرد: آلبرت دومان شخصیتی مهمی در صنعت دوبله ایران و از عوامل خلاق و باهوش حاضر در استودیوها بود. خلاقیت دومان به اندازه‌ای بود که نقش مهمی در پیشرفت سینمای ایران داشت و ضروری است که به او پرداخته شود. دومان خود ابتکاراتی داشت که حیرت انگیز بودند.

وی افزود: دوبله نیز مانند سایر هنرها محصول یک دوره خاصی است که در آن افراد بسیار درخشانی مشغول فعالیت بوده و بنیانی اساسی را برقرار کردند. دوبلورهای قدیمی برای کار خود و مخاطب ارزش فراوانی  قائل بودند و به همین دلیل با تمام توان کار خود را صورت می‌دادند. اما متاسفانه امروزه وضعیت تغییر کرده است و بسیاری از پیشکسوت‌ها از فضای کاری فاصله گرفته و افراد جوان نیز فرصتی برای آموختن ندارند.

پطروسی یادآور شد: در استودیوهای دوبله ایران، ارمنی‌های بسیاری مشغول کار بودند که هر یک در پیشرفت و رشد سینمای ایران نقش داشتند اما خیلی کم از آنها یاد شده است.‌ در هنر دوبله‌وضعیت مانند ادبیات، شعر معاصر و نقاشی مدرن ایرانی است. همگی این هنرها محصول دوران خاصی هستند که افراد درخشانی زمینه‌ساز قدرت و اعتبار این‌ حوزه‌ها به شمار می‌رفتند. آن‌ها بنیان مسائل اساسی را به وجود آوردند و در حوزه نقاشی می‌توان از زنده رودی‌، تناولی و… نام برد که در زمان شروع کار چندان جدی گرفته نشدند، اما با این وجود نقش مهمی در آینده هنر نقاشی ایران ایفا کردند.

وی ادامه داد: دوبله در ایران نیز چنین وضعیتی را دارا بود و محصول یک دوران ویژه به شمار می‌رفت. در آن زمان روندی حرفه‌ای پی گرفته می‌شد و فردی فیلم‌ها را از کشورهای خارجی خریداری می‌کرد و نسبت به کیفیت استودیوهای دوبله و مدیران دوبلاژ نیز آگاهی داشت و همه امور با دقتی فراوان پیگیری می‌شد. آن زمان همه برای تماشاگر و مخاطب یک فیلم ارزش قائل بودند.

پدرم به نقش امید در زندگی توجه داشت

سپس ادوین خاچیکیان، فیلمساز و فرزند زنده‌یاد ساموئل خاچیکیان نیز گفت: ما در جامعه ارمنی‌ها و آشوری‌ها خود را ایرانی و متعلق به این سرزمین می‌دانیم به همین دلیل در کنار سال نو مسیحی، نوروز نیزعید دیگر ما به شمار می‌رود و آن را گرامی می‌داریم. خوشحالم آقای نظام‌الدین کیایی که همراه و یار همیشگی پدر بودند در این جمع حاضر هستند.

وی با بیان اینکه جامعه ارمنی‌ها همواره نقش مهمی در سینمای ایران برعهده داشتند، افزود: در این خصوص می‌توان از نام‌های اثر گذار بسیاری در طول سالیان نام برد. خاچیکیان فیلمسازی بود که پرمخاطب‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران، عقاب‌ها را ساخت.

خاچیکیان ادامه داد: او بعدها با فیلم «چاوش» به سینما بازگشت در حالی که این اثر از سینمای مورد علاقه او دور بود. خاچیکیان فیلمسازی بود که در کنار دستاوردهای فنی که برای  سینمای ایران به همراه آورد،  همواره به نقش امید در زندگی توجه داشت. او به صورت جدی ادبیات را دنبال می‌کرد و از ۹ سالگی شعر سرود و با این همه  بسیار علاقه مند به سینما بود. هر زمان صحبت از کار می‌شد چشم‌های او برق می‌زد اما در سال‌های آخر کمی از فضا دل‌زده شده بود. زمانی که من قصد ورود به سینما را داشتم، او در مقابل من مانعی ایجاد نکرد اما مشوق هم نبود .

وی بیان کرد: پدر هنگام ساخت فیلم‌های «ضربت» و «دلهره» شور و اشتیاق فراوانی داشت زیرا او با سینما زندگی می‌کرد. پدر زمانی که مشغول کار بود فردی پرانرژی بود و همچون یک جوان عمل می‌کرد.

فرزند زنده یاد خاچیکیان بیان داشت: بر اساس پیشینه‌ای که پدر در تئاتر داشتند و احاطه او به میزانسن و نورپردازی، از او برای حضور در سینما دعوت می‌شود. او سینما را از نوجوانی در تبریز دنبال می‌کرده است و گاهی گفته می‌شود او فیلمسازی را به واسطه مکاتبه و از طریق یوسف شاهین آموخته است، در حالی که این‌گونه نیست. خاچیکیان دارای این قدرت بود که کلیشه‌های تثبیت شده را از میان بردارد و با استفاده از قدرت خطر کردن و نهراسیدن در اشتباه کردن، فضایی متفاوت و خلاقانه را  در سینمای ایران به وجود بیاورد.

ذات سینما برای خاچیکیان اهمیت داشت

در بخش دیگری از این برنامه، نظام‌الدین کیایی صدابردار شناخته شده سینمای ایران نیزر گفت: خاچیکیان به زبان انگلیسی مسلط بود و با تمام دانشگاه‌های سینماهایی در آمریکا مکاتبه می‌کرد و بسیار درباره سینما به مطالعه می‌پرداخت. او مقوله‌هایی همچون دکوپاژ و میزانسن را به صورت آکادمیک دنبال می‌کرد و نسبت به پلان‌هایی که ضبط شده بسیار آگاه بود. خاچیکیان تحت هیچ شرایطی به مال دنیا توجه نشان نمی‌داد و ذات سینما برای او اهمیت داشت، در حالی که گران‌ترین کارگردان سینمای آن زمان به شمار می‌رفت. با این وجود خاچیکیان به جز ذات هنر سینما به هیچ مسئله دیگری اهمیت نمی‌داد.

کیایی با بیان اینکه خاچیکیان خود را یک هنرمند ایرانی می‌دانست، ادامه داد: نکته جالبی وجود دارد اینکه همواره مقابل منزل خاچیکیان عده‌ای ایستاده بودند تا زمانی که او خارج می‌شود بتوانند دیداری با او داشته باشند. او زلال‌ترین انسان روی زمین بود و در طول یک هفته نامه‌های فراوانی به دستش می‌رسید. من همواره در مقابل پاکی و بزرگ منشی‌های او سر تعظیم فرود می‌آوردم.

این صدابردار پیشکسوت درباره دلیل قوت هنر دوبله در ایران گفت: تماشاگران ایرانی با زبان خارجی آشنا نبودند به همین دلیل باید آثار اروپایی و آمریکایی برای آن‌ها دوبله می‌شد. از این نظر دوبله در ایران فرآیندی حساس و البته پررونق به شمار می‌رفت. با این وجود سینمای ایران زمانی جهانی شد که با فیلم «دونده» ساخته امیر نادری، صدابرداری اصلی و سر صحنه به آن راه پیدا کرد و درخشش سینمای ایران در دنیا بیشتر شد.

سومین پادکست حضوری «رادیو موزه سینما» با موضوع بزرگان ارامنه در قاب سینما توسط شهراد بانکی و مژگان اصغری به مدت یک ساعد در موزه سینما اجرا شد و از هنرمندان بزرگی همچون ساموئل خاچیکیان، واروژ کریم مسیحی، زاون قوکاسیان ، ماهایا پطروسیان، روبیک منصوری، سیمون سیمونیان، آناهید آباد، آوانس اوگانیانس، روبرت صافاریان و تعداد دیگری از هنرمندان ارمنی عرصه هنرهای نمایشی یاد شد.

موزه سینما در ادامه انتشار سلسله گفتگوهای تاریخ شفاهی خود همزمان با زادروز « سیروس حسن پور» نویسنده و کارگردان سینما بخش‌هایی از گفنگوی این هنرمند را منتشر کرده است که بخش هایی از آنرا می‌خوانید.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، سیروس حسن‌پور درباره حضورش به عنوان دستیار در روز واقعه گفت: من کتاب «روز واقعه» را مطالعه کرده بودم و یکی از آرزوهایم حضور در این فیلم بود. خداوند به این دعای من پاسخ داد و افتخار داشتم تا به عنوان دستیار گروه کارگردانی به همراه فرید سجادی حسینی در این اثر ماندگار همکاری داشته باشم.
وی افزود: عقیده من بر این است که ساخت ۲ فیلم خوب بهتر است چند فیلم سرشار از ایراد است و باید به مقوله کیفیت به طور جدی توجه شود. همچنین نیاز است تا از نظر اقتصادی نیز در سینما بازگشت سرمایه صورت بگیرد.

حسن‌پور با بیان اینکه فیلم «قطار کودکی» عنوان اثر برگزیده جشنواره فیلم رشد را به دست آورد، بیان داشت: آن فیلم یک سه گانه درباره «چوپان دروغگو»، «تصمیم کبری» و «دهقان فداکار» بود. زمانی که من در تهران دومین فیلم کوتاه خود را با متنی از مجید مجیدی کارگردانی می‌کردم، صحنه‌هایی مربوط به کلاس درس وجود داشت. من به صورت اتفاقی زمانی که کتاب درسی را تورق می‌کردم، با داستان دهقان فداکار رو به رو شدم و به نظرم رسید که این قصه سرشار از مواد مهم داستانی برای تبدیل شدن به یک فیلم بود.

حسن پور یادآور شد: قصه آن فیلم کوتاه درباره دو کودک بود که در حاشیه راه‌آهن و خط ریلی زندگی می‌کردند. یکی از بچه‌ها متعلق به یک روستا و بچه کوچکتر نیز اهل مشهد بود که پدرش به شهر میانه و منطقه آذربایان منتقل شده بود. آن‌ها تصمیم می‌گیرند تا به دیدن دهقان فداکار بروند و در این مسیر داستان‌هایی را تجربه می‌کنند.

کارگردان «بازی نقاب‌ها» همچنین گفت: زمانی که به همراه آقای مجیدی مشغول ساخت فیلم «رنگ خدا» بودیم، ایشان ایده یک خطی این اثر را مطرح کردند که درباره یک کودک بود که پدرش به شکار می‌پرداخت. او دور از چشم پدر به تیمار یک غاز زخمی مشغول می‌شود و در پایان فصل مهاجرت، غاز یکی از تخم‌هایی که گذاشته بود را به یادگار در اختیار کودک قرار می‌دهد. این داستان بسیار من را تحت تاثیر قرار داد به همین دلیل مشغول کار بر روی آن شدیم.

حسن پور درباره فیلم «مروارید» نیز گفت: من به ایده تخم‌گذاری لاک‌پشت‌های دریایی فکر می‌کردم و مستندی از ابوالفضل صفاری را دیده بودم که برای من بسیار جالب بود. به نظرم رسید که این ایده را باید با جهان کودک تلفیق کرده و اثری سینمایی را تولید کنم که خوشبختانه این اتفاق صورت گرفت.
وی خاطر نشان کرد: چشم انداز من هیچ‌گاه دریافت جایزه از جشنواره‌های مختلف نبوده است، بلکه همواره دغدغه ساخت یک فیلم استاندارد را داشتم به همین دلیل هم فیلم‌هایی که کارگردانی کردم، عموما دیده شدند. یه عنوان مثال ، در فیلم «چوپان دروغگو» که عنوان دومین فیلم در سه گانه من بود، قصد داشتم به بهانه دهقان فداکار اشاره ای به فرهنگ آذری داشته باشم.

وی ادامه داد: در اولین دوره‌ای که داوران روانشناس کودک در جشنواره فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان حضور داشتند، این اثر توسط آن‌ها برگزیده شد. من معتقدم اگر تلاش شود تا فیلمی کم ایراد باشد و رضایت تماشاگران در اولویت عوامل تولید قرار بگیرد، قطعا در جشنواره‌های گوناگون نیز به آن توجه خواهد شد.
حسن پور ادامه داد: دنیای فانتزی و درونی کودک با انیمیشن آمیخته شده است. در ایران می‌توان گفت که برخلاف سینمای کودک و نوجوان زنده و تولیدات میدانی، سینمای انیمیشن در چند سال اخیر رشد قابل توجهی داشته است و حرکتی رو به جلو دارد.

وی با اشاره به فیلم جایزه گفت: من با استاد علی نصیریان در فیلمی به نام «جایزه» به کارگردانی آقای داودنژاد را کار کردم. این فیلم در اوایل انقلاب ساخته شد و من موارد بسیاری را حین کار از استاد علی نصیریان آموختم و بسیار از حضور در کنار ایشان لذت بردم. حسن پور در پایان بیان داشت: جمله‌ای وجود دارد که می گویند اگر نیت یک ساله دارید، برنج بکارید و اگر نیست ۱۰ ساله دارید، درخت بکارید و اگر نیت صد ساله دارید، انسان تربیت کنید. سینماتوگراف انسان تربیت می‌کند و امیدوارم روزی جامعه با آمادگی بیشتری به سمت سینماتوگراف مایل شود.

 بهترین مستند بلند جشنواره سینما حقیقت از نگاه انجمن دانش آموختگان مرکز اسلامی آموزش فیلمسازی معرفی شد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما در این مراسم که در سالن فردوس برگزار شد در ابتدا آنتونیا شرکا از اعضاء هیات داوران گفت: «شیون فومنی» میراث دار زبان گیلکی است و با شعرهای خود نقش موثری در پاسداشت این گنجینه ادبی داشته است. کاوه بهرامی مقدم در «دره پروانه‌ها» به شعر و شخصیت او از زاویه دیدی متفاوت و بر مبنای تحقیقاتی مفصل پرداخته است.

وی ادامه داد: شاید هر کسی «شیون فومنی» را نشناسد اما او میراث دار زبان گیلکی است و با کتاب‌هایی که نوشته گنجینه لحجه گیلکی را پاس داشته است.

ارد عطارپور، فیلمساز پیشکسوت سینمای مستند که دیگر سخنران این برنامه بود، گفت: خوشحالم برای بزرگداشت فردی ، در این برنامه حضور دارم که از حدود ۲۰ سال‌ پیش او را می‌شناسم و کارهایش را دنبال می‌کنم. کاوه بهرامی مقدم فیلمسازی است که هیچگاه دنبال شهرت نبوده و در سایه به سر برده اما سعی کرده دنیای بهتری را در فیلم‌های خود به تصویر بکشد، بدون آنکه خود چیزی از آن طلب کند.

وی در ادامه با بیان اینکه «دره پروانه‌ها» فیلمی است که از دریچه دیگری به دنیا نگاه می‌کند، افزود: این فیلم در ستایش واژه، ادبیات، شعر و… ساخته شده ، نه برای سرگرم کردن مخاطب و بسیار ارزشمند است که هيئت محترم داوران با دقت به این نکات توجه داشته و از بین حدود ۹۰ فیلم این اثر را به حق برگزیده‌اند.

عطار پور بیان داشت: «دره پروانه‌ها» مانند دیگر آثار بهرامی مقدم بی‌ادعاست و به راحتی پیش می‌رود اما در پایان ما را به فرد دیگری تبدیل می‌کند.

در ادامه این مراسم رهبر قنبری یکی از اعضای هیئت داوران بیان داشت: ارزش و اهمیت فیلم «دره پروانه‌ها» در آن است که فیلمساز توانسته ، چگونگی نگاه و دید شاعر را در حوزه‌های مختلف در یک دوره سیاسی- اجتماعی و با زبان تاویل تصویری به خوبی بیان کند.

در ادامه کاوه بهرامی مقدم، کارگردان فیلم «دره پروانه‌ها» ضمن قدردانی از حسن نظر و نگاه هیئت داوران اظهار داشت: همیشه انسان هایی که در خلاف جهت رودخانه حرکت می کنند برایم بسیار ارزشمند بوده اند از این رو ساخت فیلمی درباره  زندگی و شخصیت شیون فومنی برایم مهم بود و سعی کردم نگاهی جامع و متفاوت  در ساخت این فیلم داشته باشم به همین خاطر ضمن استفاده از نظرات طیف های گوناگون از  مردم عادی و دهقانان گرفته تا ادیبان و اهل فن درباره «شیون» از  تصاوير سينمايي شاعرانه برای درك  ميقتر  تفكرات او و تاثير ات اجتماعي و ادبی اش استفاده کردم.

دکتر حامد فومنی آخرین سخنران این برنامه بود که با اشاره به گذشت بیش از بیست سال از درگذشت «شیون» اظهار داشت:  من ، نه به عنوان فرزند ، بلکه به عنوان یک فعال فرهنگی احساس کردم باید درباره او کار بیشتری صورت داد. از اینرو بنیاد فرهنگی شیون فومنی را تاسیس کردم که یکی از اهداف آن ساخت مستند «دره پروانه‌ها» بود.

وی در پایان گفت:شیون به عنوان شاعر مشهور گیلک زبان شناخته می‌شود اما به زبان فارسی هم اشعار زیاد و قابل توجهی دارد. من احساس کردم کاوه بهرامی مقدم انگیزه و دغدغه برجسته‌ای درباره شخصیت شیون دارد.

موزه سینما در ادامه انتشار سلسله نشست‌های تاریخ شفاهی خود همزمان با زادروز « رضا ناجی» بازیگر پیشکسیوت بخش‌هایی از گفنگوی این هنرمند را منتشر کرده است که بخش هایی از آنرا می‌خوانید.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، رضا ناجی با اشاره به معرفی خود در ابتدای صحبت هایش گفت: من محمدرضا امیرناجی هستم و این نام را پدرم برای من انتخاب کرده بود، اما در عالم هنر من را به رضا ناجی می‌شناسند.
وی با بیان اینکه در یک خانواده مذهبی متولد شده است، ادامه داد: من به هنر بسیار علاقه‌مند بودم اما در آن زمان این رشته در دید عموم مردم جایگاهی نداشت و بازیگری را به عنوان مطربی می شناختند، با این وجود از ۱۵ سالگی وارد عرصه نمایش شدم.
بازیگر برگزیده جشنواره فیلم برلین در پاسخ به سوال رهبر قنبری که با وی گفتگو می‌کرد درباره اساتیدی که به او آموزش داده بودند، گفت: اولین کار حرفه‌ای من یک فیلم سینمایی به نام «فراز از جهنم بود» و افرادی همچون عباس جوانمرد و ابراهیم آبادی اساتید من در تئاتر بودند. این افراد بسیار عمیق و زیربنایی با مقوله آموزش و تدریس برخورد می‌کردند و به دنبال ریشه‌یابی مفاهیم موجود در متن یک نمایشنامه بودند.
بازیگر «آواز گنجشک‌ها» بیان داشت: این اساتید اعتقاد داشتند که شخصیت‌های موجود در متن را باید با واقعیت‌های اجتماعی تطبیق داده و برای آن‌ها ما به ازای حقیقی درنظر می‌گرفتیم. ابراهیم آبادی و عباس جوانمرد تاکید می‌کردند که در ایفای یک نقش و باورپذیری آن برای مخاطب باید از شخصیت حقیقی خود فاصله گرفته و احساس درونی را از شخصیت نوشته شده دریافت می‌کردیم.
ناجی بیان داشت: زمانی که نقشی را بازی می‌کنم، تا چند روز پس از پایان فیلمبرداری همچنان در حال و هوای شخصیت سیر می‌کنم زیرا فاصله گرفتن از نقشی که مدتی با آن زیست کرده‌ام به سادگی ممکن نیست.
این بازیگر پیشکسوت سینما در پایان بیان داشت: در دوران کاری خود در فیلم‌های تلخ و شیرینی ایفای نقش کرده‌ام که هر یک دارای پیام‌های خوبی بودند و همه آنها را دوست دارم.
رضا ناجی بازیگر پیشکسوت در فیلم‌هایی همچون: آواز گنجشک‌ها، بچه های آسمان، باد در علفزار می‌پیچد، مارموز، فرشته‌ها باهم می‌آیند، یک قدم تا خدا و … نقش آفرینی داشته است.
وی نخستین بازیگر ایرانی دریافت‌کننده خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد از پنجاه و هشتمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین بوده‌است.