موزه سینما در ادامه انتشار سلسله گفتگوهای تاریخ شفاهی خود همزمان با زادروز « فریدون جیرانی» فیلمنامه نویس، کارگردان و فیلمنامه نویس بخش‌هایی از گفنگوی این هنرمند را منتشر کرده است که آنرا می‌خوانید.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، فریدون جیرانی، کارگردان سینما در ابتدای گفتگوی تاریخ شفاهی خود با مسعود نجفی، گفت: خاطرات سینمایی و فیلم دیدن‌های من به یک شهرستان کوچک که دارای پنج خیابان و دو سینما به نام‌های «فردوسی» و «مولن روژ» است بازمی‌گردد. یادم می آید من هر ماه با پدرم از تربت حیدریه به مشهد می‌رفتیم و چند روزی در این شهر سپری می‌شد.

«گنج قارون» را در مشهد دیدم

وی با بیان اینکه همراه پدرش برای تماشای «گنج قارون» به مشهد رفته بود و این فیلم را در سینما کریستال دیده بود، ادامه داد: در واقع پدرم را وادار می کردم برای تماشای فیلم‌های مهم به مشهد برویم. ناگفته نماند که حرکت در مسیر تربت حیدریه به سمت مشهد برای من لذت فراوانی داشت. در ابتدا مسیر حرکت اتوبوس‌ها به گونه‌ای بود که از مقابل سردر سینماها عبور می‌کردیم و این موضوع برایم جذابیت زیادی داشت اما بعدها مسیر حرکت دچار تغییر شد و این موضوع از جمله خاطرات تلخ من از آن دوران است.

جیرانی خاطرنشان کرد: تابستان سال ۱۳۴۸ به مشهد آمدم و دوستی من را به گروه تئاتری به نام «نیما» معرفی کرد که مرحوم فریدون صلاحی سرپرست آن بود و بدین ترتیب برای آموختن وارد کلاس‌های آموزش تئاتر شدم. در آنجا داریوش ارجمند پس از فارغ‌التحصیلی به مشهد بازگشته بود و شروع به اجرای نمایشنامه‌هایی در این شهر کرد و اولین نمایش او «چوب به دست‌های ورزیل» نام داشت.

هیچ وقت به کارگردانی فکر نمی‌کردم

وی با بیان اینکه پیوندش با سینما با فیلم «آفتاب نشین‌ها» رقم خورد، بیان داشت: زمانی که فیلمنامه این فیلم را نوشتم به حبیب اسماعیلی و مهدی صباغ‌زاده دادم تا بخوانند که در نهایت صباغ زاده کارگردانی آن را پذیرفت. در «آفتاب نشین‌ها» دستیار کارگردان بودم. با اینکه برای کار دستیاری پیشنهادهای بسیاری داشتم اما فقط در این فیلم  و «سناتور» در چنین سمتی فعالیت کردم.

جیرانی با اشاره به اینکه هیچ وقت به کارگردانی فکر نمی‌کرده ، گفت: بیشترعلاقه داشتم فیلمنامه‌نویس شوم و تمام تمرکزم معطوف به فیلمنامه بود. این مسیر از «آفتاب نشین‌ها» آغاز شد و در ادامه «پرونده» و «رهایی» را نوشتم و در همین زمان با بنی اعتماد آشنا شدم.

وی درباره همکاری خود با رخشان بنی اعتماد یادآور شد: بنی اعتماد در سال ۱۳۵۹ منشی صحنه سینما بود و در سال ۱۳۶۰ قرار شد تا به همراه یکدیگر فیلمنامه‌ای بنویسیم. سال بعد او فیلمنامه را به تلویزیون ارائه داد که ساخت آن مورد موافقت قرار گرفت اما در ادامه به نتیجه نرسید، در واقع خودمان دیگرعلاقه‌ای به ساخته شدن آن فیلم نداشتیم. بعدها باز هم من و بنی اعتماد تصمیم به همکاری گرفتیم. او ایده‌ای درباره یک زن کارگر داشت و چیزی در حدود دو ماه و نیم درباره فیلمنامه آن فکر کردیم و به بحث و نظر پرداختیم اما نتیجه‌ای حاصل نشد. من دو سال پیش از آن، طرح فیلم «نرگس» را نوشته بودم که آن را برای بنی اعتماد تعریف کردم. او از این اثر بسیار استقبال کرد و در مدت یک ماه فیلمنامه نهایی را نوشتیم. بنی اعتماد شخصیت آفاق را به آن طرح اضافه کرد و فیلمنامه «نرگس» آماده شد.

«قرمز» موقعیتم را در سینما تغییر داد

وی افزود: بلافاصله پس از این فیلم، دو قرارداد جدید امضا کردم زیرا فیلمنامه نرگس در جشنواره فیلم فجر آن سال بسیار مطرح شد و بسیاری از افراد مهم به من تبریک گفتند. بعد از آن فیلمنامه‌ای با نام «عاشقم من» را نوشتم و آن را به مهدی فخیم زاده دادم. درواقع از اواسط سال ۱۳۷۶ به دنبال تکمیل این فیلمنامه بودیم که در پاییز متن کامل شد و فرآیند انتخاب بازیگر را پیگیری کردیم اما نتیجه‌ای در پی نداشت.

جیرانی با بیان اینکه بعد از کارگردانی «قرمز» موقعیتش در سینما دچار تغییر شد، بیان داشت: این فیلم در جشنواره و اکران عمومی بسیار موفق بود و به پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۳۷۸ تبدیل شد. پس از آن من توانستم «آب و آتش» را کارگردانی کنم و سال بعد از آن نیز «شام آخر» را مقابل دوربین بردم. به نظرم این سه فیلم باعث شدند تا جایگاه من در سینما تثبیت شود.

بیست و هفتمین جلسه برنامه «شب‌های مستند» با نمایش فیلم «پرنیان» که توسط فیلمخانه ملی در اختیار موزه سینما قرار گرفت، در سالن فردوس موزه سینمای ایران برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، پس از نمایش مستند «پرنیان»، ارد عطارپور کارگردان، فخرالدین سیدی مستندساز و مجری برنامه، محمد مقدم مستندساز و فرهاد ورهرام پیشکسوت سینمای مستند به بحث و گفت‌و‌گو پیرامون این فیلم پرداختند.
به گزارش روابط عمومی موزه سیتما، فخرالدین سیدی که اجرای برنامه را بر عهده داشت درباره مستند «پرنیان» گفت: در این مستند در عین حال که سایه مرگ احساس می‌شود، اما شخصیت اصلی آن سرشار از حس زندگی است و تسلیم وضعیت مرگبار نمی‌شود.
ارد عطارپور کارگردان فیلم «پرنیان» گفت : این فیلم درسال۱۳۸۰ تولید شد و موضوع آن دغدغه های زندگی خانوادگی و کاری یک باستان شناس است. خوشحالم که امروز این اثر با همکاری موزه سینما و فیلمخانه ملی ایران و با کیفیتی مناسب روی پرده رفت.
زمانیکه با سوژه این فیلم مواجه شدم. برای فیلمبرداری کاری در مورد تاریخ تجارت در قشم حضور داشتم. با آقای یغمایی باستان شناس همان جا آشنا شدم و آشنایی با او باعث شد ایده ساخت فیلم پرنیان به ذهنم خطور کند.
این فیلمساز مطرح سینمای مستند بیان داشت. موزه ای که در فیلم مشاهده می شود را در سمنان دیدم.اسکلت زن باردار همانجا بود من میان اسکلتی که فرزند را در رحم داشت و پرنیان و فرزندش که در فیلم حضور داشتند شباهتی پیدا کردم واین موضوع توجه مرا جلب کرد .
عطار پور در خصوص مستند پرنیان یادآور شد: در طول فیلم استاد باستان شناس از اینکه فیلم چه مسیری را طی می کند اطلاع نداشت.اما می‌دانست که پرنیان چه سرنوشتی دارد و همین طور فرزندش .تنها زمانش را نمی دانست. با این وجود میل به زندگی و مراقبت از خانواده اش در او به شکلی قدرتمند وجود داشت.
عطا پور در خصوص نوع تعامل خود با فیلمبردار مستند پرنیان نیز خاطر نشان کرد: من با فیلمبردار این فیلم علی اکبر ولد بیگی فیلم های زیادی کار کرده ایم و به همین دلیل از سلایق کاری یکدیگر شناخت داشتیم. من هم تلاش کردم از توانایی های او در فیلمبرداری این فیلم استفاده کنم.
وی درباره نحوه تعامل خود با شخصیت های حاضر در این مستند نیز ابراز داشت: مراحل تولید این فیلم هشت ماه طول کشید و دوستی من با این خانواده به تدریج شکل گرفت و ارتباط عمیقی بین ما ایجاد شد.در نهایت حضور ما در این خانواده با اعتراضی روبرو نشد.
عطارپور در مورد شباهت های میان مستند پرسپولیس -شیکاگو و پرنیان گفت: من موضوعات تاریخی را در آثار خود دنبال میکنم و این دو اثر نیز دارای فصل مشترکی به نام تاریخ هستند اما در هر یک از این دو فیلم نوع پرداخت متفاوت است.
در ادامه فرهاد ورهرام مستندساز پیشکسوت درباره مستند «پرنیان» بیان داشت: من در سال ۱۳۸۳ این فیلم را در گیلان دیدم و در آن زمان چند سالی از سینمای مستند فاصله گرفته بودم و شناختی از آقای عطارپور نداشتم. تماشای این فیلم برای من جذابیت زیادی داشت و باعث آشنایی و رفاقت میان من و عطارپور شد. از نطر من مستند «پرنیان» در گونه باستان شناسی دسته بندی شده است.
وی با بیان اینکه دسته بندی فیلم‌های مستند در ایران از پیش از انقلاب به صورت نادرستی انجام شده است، افزود: بعدتر محمد تهامی نژاد به دسته بندی درست تری در این زمینه رسید. به نظر من این فیلم ارتباطی به دسته باستان شناسی ندارد، بلکه یک اثر خود بیانگر از زبان آقای عطارپور است و دربردارنده وضعیت باستان شناسی است که سال‌ها برای رسیدن به فرهنگ و تمدن فعالیت کرده، اما خود در آستانه فروپاشی است.
ورهرام با بیان اینکه مستند «پرنیان» فیلمی دو سویه است، گفت: این اثر از یک سو به کشف فرهنگ و تمدن و از سوی دیگر به نابودی می‌پردازد. من این فیلم را در قاعده آثار پرتره به حساب می‌آورم. در ایران به دلایل مختلف فاقد سینمای پرتره هستیم و تنها سینمای بیوگرافی تصویری نمود دارد که آن‌ هم با فراز و فرودهایی همراه بوده است. سینمای پرتره روایت شخص از تاریخی است که بر او گذاشته است.
کارگردان مستند «بازار در اردهال» در ادامه بیان داشت: این فیلم از جمله معدود مواردی است که توانسته به سینمای پرتره نزدیک شود. «پرنیان» از منظر نشانه شناسی نیز دارای موارد فراوانی است که می‌توان مفصل به آن پرداخت. همچنین نشانگر این موضوع است که چگونه باستان شناسی می‌تواند ما را به فضای‌های دیگر نظیر درونیات باستان‌شناس و جامعه هدایت کند.
ورهرام ادامه داد: این فیلم دارای سویه‌های شاعرانه، اجتماعی و..‌ است. امسال من در آکادمی خانه سینما در حدود نود فیلم مشاهده کردم و بهترین آثار کیلومترها از «پرنیان» فاصله دارند. به ندرت می‌توان در سینمای مستند امروز ایران فیلمی به شرافت و استحکام «پرنیان» را مشاهده کرد.
در ادامه این نشست محمد مقدم مستندساز نیز گفت: خوشحالم که پس از ۲۰ سال توانستم مجددا به تماشای این فیلم بنشینم. اثری که تبدیل به یکی از آثار مستند کلاسیک سینمای ایران شده است. در یک پیمان نانوشته علم باستان شناسی، با جهان اموات گره خورده است و بیش از ۹۰ درصد کاوش‌ها مربوط به گورستان‌های باستانی است و این موضوع در خصوص کاوش‌های مصر باستان نیز وجود دارد.
وی ادامه داد: حتی موارد منقول کشف شده نیز بیشتر از گورهای باستانی به دست آمده‌امد. عطارپور زمانی که این فیلم را ساخته بسیار جوان بوده است، اما با پختگی هنرمندی که در او رسوخ کرده و به صورت آکاهانه، بر موارد بسیاری چشم پوشیده و به خوبی تشخیص داده که با چه پدیده‌ای رو‌به‌رو بوده است.
مقدم با بیان اینکه ذات فیلم بسیار مرگ انگارانه است و سایه مرگ در سراسر آن احساس می‌شود، ادامه داد: در خوانش مجدد اثر متوجه می‌شویم که با تماشای فیلم می‌توان از ترومای تراژیک عبور کرد و این موضوع می‌تواند در بیننده تاثیر فراوانی برجای بگذارد.
این مستندساز ابراز داشت: این فیلم از هم‌قطاران خود جلو افتاده و پیام فکری دیگری را ارائه می‌کند. عموما فیلم‌های باستان شناسی در جهان گذشته متوقف باقی می‌مانند، در صورتی که «پرنیان» پیوندی میان جهان گذشته و حال برقرار می‌کند و این مسئله با یک زبان بدیع بصری صورت گرفته است. در واقع گذشته و حال همچون تار و پود یک فرش در هم تنیده شده و تفکیک ناپذیر هستند.
مقدم بیان داشت: ربع قرن از ساخت این فیلم گذشته و در طی این مدت، سینمای مستند ایران تغییرات بسیاری را تجربه کرده است. یک سوال مهم این است که در مواجهه با سوژه ها تا چه اندازه تلاش می‌کنیم تا رفتار نجیبانه را در پیش بگیریم. در سال‌های اخیر مشاهده شده که جریانی به راه افتاده است که انگار تنها به نشان دادن زخم‌های حاضر در جامعه متمرکز هستیم. این روزها جعل روایت و شیرجه رفتن در زندگی مردم به امری روتین تبدیل شده است. در صورتی که این فیلم احترام به سوژه را یادآور می شود که موضوعی بسیار مهم است.

 

آئین نخستین اکران فیلم «آتش و گلستان» به کارگردانی علی رویین‌تن عصر روز پنجشنبه در سالن سینماتوگراف موزه سینما برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما،  در ابتدای این مراسم علی رویین‌تن کارگردان فیلم در سخنانی کوتاه گفت: خوشحالم که در شب تولد امام زمان(عج) در موزه سینمای ایران که گنجینه فیزیکی معنای سینمای ایران است، فیلم مستند داستانی «آتش و گلستان» که درباره شهید هادی ساخته شده برای نخستین بار به نمایش درآمد. افتخار می‌کنم این فیلم در جایی به نمایش درمی‌آید که نمایانگر هویت و ثبات فرهنگی کشور ما است.
وی ادامه داد:  نام موزه سینما باید با نام چهره‌های برجسته و بزرگان جنگ مزین می‌شد تا همگان متوجه این گنجینه‌های نهان و افتخارات شوند.
روئین تن ادامه داد: فیلم «آتش و گلستان» درباره ستایش، فتوت و مردانگی است.  احساس می‌کنم که بر خلاف موارد فیزیکی که می‌توان آن را در موزه نگهداری کرد، معنا و فرهنگ مردانگی را باید در قالب آثار سینمایی به نمایش گذاشت.
وی یادآور شد: از مسئولین موزه سینما تشکر می‌کنم، زیرا زمانی که متوجه شدند رزمنده‌های کشور قرار است در موزه سینما حاضر شوند، به آن‌ها به رسم یادبود شاخه‌های گل نرگس اهدا کردند. این فیلم قرار بود در شب دوم جشنواره فیلم فجر در بخش ویژه نمایش داده شود اما به دلیل مشکل فنی  انجام نشد  و من بسیار ناراحت بودم. اما خوشبختانه امشب فرصتی برای اکران این فیلم مهیا شد.
فاطمه محمدی مدیرعامل موزه سینما نیز ضمن عرض خوش‌آمدگویی به حاضران گفت: خدمت آقایان فریدزاده، حناچی و خانواده محترم شهدا و دوستداران هنر خیرمقدم عرض می کنم. همچنین میلاد منجی بشریت حضرت صاحب‌الامر (عج) را تبریک می گویم. از آقای رویین‌تن سپاسگزارم که موزه سینما را برای نمایش فیلم خود انتخاب کردند.
گفتنی است در پایان نمایش فیلم «آتش و گلستان» علی رویین تن از رزمنده‌های دوران دفاع مقدس دعوت کرد تا روی سن حاضر شوند.
در این مراسم افرادی همچون رائد فرید زاده رئیس سازمان سینمایی، علیرضا اسماعیلی مدیرکل دفتر ریاست سازمان سینمایی، پیروز حناچی شهردار سابق تهران، محمدرضا عرب، علی شاه حاتمی، محسن علی اکبری، رهبر قنبری، حجت قاسم زاده اصل، امیر تاجیک، محمود منتظری.علی نوری.اکبر نوجوان.فرخاد طلوع کیان.، مرتضی پارسائیان، فیروز دولت آبادی، محمد تیموری،  هم‌رزمان شهید هادی، بازیگران ، عوامل فیلم و… حضور داشتند.