نشست «بررسی سینمای کمدی» با حضور سید مسعود اطیابی (کارگردان سینما)، عادل تبریزی (کارگردان سینما)، سید ابراهیم عامریان (تهیه کننده سینما)، محمد تقی فهیم (منتقد پیشکسوت سینما) به میزبانی مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما برگزار شد.

مخاطب وفادار به گیشه ژانر کمدی را انتخاب می کند

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، مجید اسماعیلی مدیرعامل موزه سینما گفت : گاهی نظرات به گونه‌ای است که به نظر می‌رسد میان سینمای اجتماعی و کمدی تضاد وجود دارد، در صورتی که اینگونه نیست. سینمای کمدی می‌تواند با نگاهی درست و اصولی به مسائل اجتماعی ورود کرده، در این زمینه هوشمندانه عمل کند و در نهایت نیز واکنش‌هایی را به همراه داشته باشد. از جمله انتقادهایی که این روزها به سینمای کمدی وارد می‌شود در رابطه با مضمون و محتوای آثار تولید شده است.

وی با بیان اینکه برخی از کارشناسان معتقدند که این روزها تعدادی از فیلم‌های کمدی باعث آسیب دیدن نهاد خانواده می‌شوند، ادامه داد: سینمای کمدی مخاطبان انبوهی از طیف‌های مختلف اجتماع را به همراه دارد و از طرفی نیز نمی‌توان از ورود افراد کم سن و سال به سینما جلوگیری کرد.

اسماعیلی با بیان اینکه ضروری است تا موضوعات جامعه امروز و زمان حال در ژانر کمدی مورد توجه قرار گیرد، گفت: برای مثال، فضای همه گیری ویروس کرونا باعث شده بود تا برای مقطعی عموم جامعه دچارغم و اندوه شوند و در این شرایط نیاز به تغییر فضا احساس می‌شد. خوشبختانه نسبت به این موضوع در سینمای کمدی توجه جدی صورت گرفت و باعث شد روحیه خوبی در جامعه به وجود بیاید.

وی خاطر نشان کرد: بسیاری از افرادی که وارد مجموعه‌های نمایشی و سالن‌های سینما می‌شوند انتظار دارند تا با یک فیلم کمدی مواجه شوند و همانطور که می‌دانید مخاطب وفادار به گیشه این ژانر را انتخاب می‌کند که باعث رونق در سینما می‌شود اما در عین حال باید ملاحظاتی نیز وجود داشته باشد و عمق و محتوای بهتری از این گونه سینمایی انتظار می‌رود. اخلاق مداری موضوع مهمی است که ایرانیان همواره به دنبال آن بوده‌اند و در سینما باید مورد تاکید قرار بگیرد.

اسماعیلی با بیان اینکه موضوع اخلاق و عمق بخشی در سینمای کمدی از جمله مسائل مهم به شمار می‌رود، بیان داشت: این نوع از فیلم‌ها به دلیل مخاطبان گسترده خود نیاز دارند تا به صورت عمیق‌تر به موضوعات گوناگون اجتماعی و اخلاقی ورود کرده و به حل مشکلات کمک کنند.

مدیرعامل موزه سینما یادآور شد: موضوعات فرهنگی بسیاری وجود دارد که نیاز است توسط سینما ترمیم شود و برای آن برچسب مثبت و منفی در نظر گرفته شود. دو ویژگی مهم سینما، اصل ماندگاری و تعداد مخاطبان انبوه آن است، به گونه‌ای که برخی از آثار موفق می‌شوند تا بیش از هشتاد درصد مردم ایران را به عنوان مخاطب پوشش دهند و به همین دلیل است که سینما می‌تواند تاثیرات عمیقی را روی مردم جامعه برجای بگذارد. نیاز است تا با این مدیوم با وسواس و دقت بسیار زیادی مواجه شویم زیراهرآنچه در سینما مطرح می‌شود، قادر است تا بر روی یک فرهنگ و یک نسل اثر گذار باشد. در تعریف هنر گفته می‌شود که کارکرد آن تبدیل امر معقول به محسوس است و سینما نیز موارد عقلانی که به راحتی در ادراک عمومی جایی ندارند را به احساسی تبدیل می‌کند که عموم مردم قادر به درک آن باشند.

یکی از سخت ترین ژانرها کمدی است

سید مسعود اطیابی نویسنده و کارگردان سینما گفت: فیلم‌ها باید برای مسائل موجود در جامعه راهگشا باشند و فیلمساز نباید تنها به دلیل علاقه شخصی در این مدیوم فعالیت کند. سینما زمانی دوست داشتنی است که محصولات آن در زندگی، روحیه، آگاهی و دانش عموم مردم اثر گذار باشد زیرا سینما برای سینما مقوله دوست داشتنی نخواهد بود .سینما زمانی اثر گذار است که در احوالات مردم اثر مثبتی داشته باشد.

وی ادامه داد: کار اصلی فیلمساز این است که با علم و آگاهی قدمی مثبت و سازنده برداشته و بر احساس مخاطبان خود نفوذ کند.

کارگردان سه گانه «تگزاس» افزود: هر زمان  سینما خواسته تا دانش مخاطبان را تغییر دهد و یا علمی را به او اضافه کند، متضرر شده و توفیقی پیدا نکرده است زیرا مخاطبان سینما در ابتدا باید از نظر احساسی تحت تاثیر قرار بگیرند. یکی از سخت‌ترین ژانرها در سینما مربوط به فیلم‌های کمدی است. در سینمای کمدی پیش از هر چیز نیاز است تا فیلمساز توانایی ویژه‌ای داشته باشد. سینمای کمدی موثرترین ژانر در حفظ کانون خانواده است و هیچ فیلم کمدی، حتی انواع سخیف آن موجب برهم خوردن کانون یک خانواده نشده است اما در مقابل فیلم‌های اجتماعی که عموما مورد تمجید قرار می‌گیرند گاهی باعث ایجاد آسیب‌هایی برای کانون خانواده شده‌اند.

وی یادآور شد: مثال‌های فراوانی نیز در این زمینه وجود دارد و به عنوان نمونه موضوع خیانت در مقطعی به صورت بسیار جدی آسیب‌هایی را متوجه برخی از خانواده‌ها کرده است. امروزه مردم از دانش وسیعی برخوردار هستند و می‌دانند باید به سراغ چه موضوعاتی بروند تا کانون خانواده خود را حفظ کنند. سینمای کمدی دارای کارکردهای بیشماری است و نشاطی که این آثار ایجاد می‌کنند به جامعه تسری پیدا می‌کند. همچنین باعث گردهمایی بزرگ خانواده‌ها در کنار یکدیگر می‌شود.

اطیابی یادآور شد: در فیلم‌های اجتماعی تاریخ سینمای ایران خانواده‌ها به ندرت می‌توانند فیلمی را پیدا کنند که سلامت روان خود و اطرافیان را بتوانند با وجود آن اثر حفظ کنند اما در سینمای کمدی این اطمینان حداقلی وجود دارد. اینکه فیلمی ساخته شود که تمام اعضای خانواده در کنار یکدیگر به تماشای آن بنشینند اتفاق بسیار دشواری است اما تاثیر بسیاری به همراه دارد.

وی ادامه داد: فیلم‌های کمدی مناسب طیف متنوع یک خانواده است و می‌تواند همه اعضای آن را با خود همراه کند. به همین دلیل است که سینمای کمدی امروز مورد توجه بوده و می‌تواند نسبت به ژانرهای دیگر خانواده‌ها را با خود همراه کند، آن هم بدون اینکه آسیبی را برجای بگذارد.

سینمای کمدی باید جدی گرفته شود

این فیلمساز خاطرنشان کرد: در شبه نقدها و اظهار نظرهای صورت گرفته نسبت به سینمای کمدی مطالبی عنوان می‌شود که نه تنها برای من فیلمساز آموزنده نیست، بلکه از جانب مردم نیز مورد توجه قرار نمی‌گیرد. به همین دلیل حمله به این ژانر ناشی از عدم مطالعه و آگاهی است و صورتی مغرضانه دارد. متاسفانه افرادی به عنوان منتقد در این زمینه فعالیت‌هایی را صورت می‌دهند که باعث ایجاد نگرانی‌هایی می‌شود. باید سینمای کمدی را جدی گرفت زیرا فعالیت در آن دشوارتر از سایر ژانرها است.

اطیابی با بیان اینکه سینمای کمدی دارای سه محور مهم است، ادامه داد:  ابتدا وجود یک تهیه‌کننده با دانش ضروری است که در میان مردم حاضر بوده و نسبت به سینما آگاهی کافی داشته باشد. مورد بعدی کارگردان و فیلمنامه‌نویس است و ضلع سوم بازیگرانی توانمند هستند که باید با توانایی زیادی مقابل دوربین حاضر شوند. بازیگر فیلم‌های کمدی باید برای خود طراحی دقیقی داشته باشد تا بتواند به نتیجه‌ای مطلوب دست پیدا کند. فیلمسازان بزرگی بودند که وارد حیطه کمدی شدند اما توفیقی به دست نیاوردند زیرا فعالیت در این ژانر مستلزم به کار‌گیری توانمندی‌هایی چندگانه است.

کارگردان «هتل» بیان کرد: زمانی که یک فیلم کمدی ساخته می‌شود، کارگردان آن باید حتی فهم یک کودک شش ساله را درنظر بگیرد تا این رنج سنی نسبت به ماجرای فیلم دچار احساس حقارت نشوند. بنابراین باید طیف‌های سنی مختلف جامعه را در نظر گرفت و برای هر یک از آن‌ها سکانس‌هایی را در فیلم تعبیه کرد و این کار نیازمند محاسبات دقیق است.

وی خاطرنشان کرد: فیلم کمدی مخاطبان فراوانی دارد و اقشار مختلف جامعه به تماشای آن می‌نشینند، در نتیجه باید شرایط مختلف حاکم بر هر یک از این طیف‌ها سنجیده و درنظر گرفته شود.

سینمای کمدی برآیند جامعه امروز است

اطیابی یادآور شد: من قبول ندارم سینمای کمدی در ذائقه سازی مخاطب نقش دارد بلکه ما به عنوان فیلمساز این گونه از سینما، سوار بر ذائقه شیرین مخاطبان و به دنبال کشف آن هستیم. سینمای کمدی منتقدان بی‌شماری دارد که بنای ادعای آن‌ها تنها بر اظهار نظر و کلام نهاده شده است. تلاش ما در ۱۰ سال اخیر این بوده است که قدم به قدم به استاندارها نزدیک شویم و صحبت‌های مهمی را مطرح کنیم.

اطیابی بیان داشت: به عقیده من سینمای کمدی در ۱۰ سال آینده همچنان در راس انتخاب‌های عموم جامعه قرار خواهد داشت و ژانر دیگری نمی‌تواند حریف آن شود. شاید فیلم‌هایی از سینمای اجتماعی موفق به جذب مخاطب پرتعداد شوند اما این موضوع به یک رویه تبدیل نخواهد شد.

اطیابی با بیان اینکه ایده‌آل فعلی ما این است که بتوانیم کانون‌های از هم پاشیده شده خانواده ایرانی را دوباره گرد یکدیگر جمع کنیم، بیان داشت:  سینمای کمدی به لحاظ تصویری برآیند جامعه امروز به شمار می‌رود. در فیلم‌های کمدی موضوعات اخلاقی نیز مورد توجه و پرداخت قرار می‌گیرند و برای نمونه ما در فیلم تگزاس تلاش کردیم تا به صورت شکیل به موضوع خانواده بپردازیم. مهمترین تاثیر سینمای کمدی، چشم دشمن کور کن است. دشمن می‌خواهد تصویر یک ملت گرفتار و ناراحت را از ایران ترسیم کند در صورتی که سینمای کمدی کاملا برعکس این موضوع عمل می‌کند.

اطیابی با بیان اینکه ساخت یک فیلم کمدی فراتراز فیلمسازی در سایر گونه‌ها است، خاطرنشان کرد: برای ساخت چنین آثاری پیش از هر چیز نیاز است تا کارگردان یک فیلم بسیار توانمند باشد، با این حال چنین فیلمسازی ممکن است آثاری با کیفیت متوسط را در کارنامه خود ثبت کند. زمانی که یک کارگردان به سراغ ژانر کمدی می‌رود نیاز دارد تا از دانش و علم بیشتری نسبت به یک فیلمساز عادی برخوردار باشد زیرا ساخت فیلم کمدی همچون عمل بندبازی است. فردی که مسلط به این کار باشد می‌تواند روی بند راه برود اما در مقام مقایسه، ساخت فیلم کمدی به گونه‌ای است که نیاز دارد تا علاوه بر بندبازی، حرکات دیگری نیز صورت بگیرد تا نمایش جذابی ارائه شود و این کار دشواری محسوب می‌شود.

عادل تبریزی نویسنده و کارگردان سینما گفت: بحث فیلم‌های کمدی در تاریخ سینمای ایران موضوع بسیار مهمی است و من آن را تحت عنوان سینمای مردمی می‌دانم. اگر در پژوهش‌های سینمایی به مقالات مختلف از ابتدای انقلاب تا کنون مراجعه کنید، متوجه می‌شوید که برخی همواره اعتقاد داشته‌اند که سینمای ایران در کما و در حال نابودی است. این اتفاق جریان‌های مختلف سینمایی را در برگرفته تا امروز به فیلم‌های کمدی رسیده است. سینمای مردمی از گذشته و پیش از انقلاب تاکنون مورد هجمه عده‌ای قرار داشته است، در حالی که بسیاری از این آثار به مقوله اخلاق و خانواده توجه داشتند.

وی ادامه داد: پس از انقلاب نیز برخی منتقدین فیلم‌های عاشقانه و اکشن که مخاطبان فراوانی داشتند را زیر سوال بردند. گویی همواره ژانری که مردم به آن توجه نشان می‌دهند مورد چنین حمله‌ای قرار داشته است و در ابتدا آن را در تعارض با نوعی دیگر از سینما قرار می‌دهند تا وجوه منفی هرچه بیشتر برجسته شود. امروز صحبت از این است که چرا در سینمای ایران تنوع ژانری نبوده و برای مثال سینمای اکشن وجود ندارد، در حالیکه این گونه از فیلم‌ها در گذشته تولید می‌شدند و مخاطبان بسیاری را با خود همراه می‌کردند، اما قدر آن دانسته نشد.

کارگردان «گیج‌گاه» بیان کرد: فیلم «تگزاس۳» بخش عمده‌ای از مخاطبانی را که به خود جذب کرده است از نظر سنی متولد دهه هشتاد و پس از آن هستند که یک اتفاق کم‌نظیر محسوب می‌شود. یعنی نسلی که فیلم‌های خارجی و انیمیشن‌های مطرح در دسترس آن‌ها قرار دارد، نسبت به این فیلم توجه نشان داده‌اند و برای آن‌های خاطره سازی صورت گرفته است. سینمای کمدی همواره یکی از بی‌ضررترین گونه‌ها نسبت به جامعه بوده است و تکلیف ما با این نوع از سینما و ویژگی‌های سرگرم کننده آن مشخص بوده و این گونه در پی ایجاد حال خوب برای مردم است. فکر کردن به اینکه سینمای کمدی چگونه می‌تواند فرهنگ‌سازی کرده و چه نوع اندیشه‌ای باید پشت آن قرار داشته باشد، کار را دشوار می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: خود من سریالی به نام ” جناب عالی” را ساختم که انتقادی بود و متاسفانه نگذاشتند این سریال به خوبی دیده شود.

بازیگر کمدی و غیرکمدی معنا ندارد

تبریزی با بیان اینکه جامعه است که تکلیف سینما را مشخص می‌کند، خاطرنشان کرد: اگر فیلم‌هایی مانند «دندان مار»، «نرگس»، «سگ کشی» و «آژانس شیشه‌ای» که از جمله فیلم‌های مطرح اجتماعی در تاریخ سینمای ایران هستند روزی دارای مخاطب فراوانی بودند، دلیلش وضعیت آن روزهای جامعه بوده است. در آن روزگار حال عمومی مردم بهتر بوده است و به همین دلیل موضوعات تلخ را برای تماشا انتخاب می‌کردند. اگر امروز انتخاب عموم مردم سینمای کمدی است، دلیل آن را باید در شرایط روز جامعه جست‌و‌جو کرد.

وی با بیان اینکه بازیگر کمدی و بازیگر غیر کمدی معنایی ندارد، بیان داشت:  یک بازیگر می‌تواند در تجربه‌های متفاوتی خود را دخیل کند. به عنوان مثال، پرویز پرستویی پس از «آژانس شیشه‌ای» مشغول بازی در «مومیایی» می‌شود و  یا رابرت دنیرو نیز در فیلمی حاضر می‌شود که بر سر تصاحب یک اتاق خواب با نوه خود وارد چالش می‌شود و هدف او از قبول این نقش، انجام یک تجربه تازه است.

کارگردان «جناب عالی» ادامه داد: زنده یاد داریوش مهرجویی در فیلم «چه خوبه که برگشتی» از حامد بهداد برای ایفای یک نقش کمدی دعوت می‌کند. کمال تبریزی نیز که دارای تجربه‌های موفقی در سینمای کمدی است، برای ساخت فیلم «مارموز» از حامد بهداد استفاده می‌کند. اتفاقا در بسیاری از نقدها گفته می‌شود که چرا نوید محمدزاده و حامد بهداد خود را مرتب تکرار می‌کنند. گویا عده‌ای تنها به دنبال یک استایل و شمایل مشخص از امثال حامد بهداد هستند و اگر او بخواهد وجه دیگری از خود را نشان دهد، با او مخالفت می‌شود در صورتی که اتفاقا باید مورد تحسین قرار بگیرد. گویی در گفته‌های خود دچار تناقض هستیم و نمی‌دانیم که بازیگر باید شیوه ثابتی را در ایفای نقش پیش بگیرد یا خیر. فرامرز قریبان نیز در مقطع اوج خود در فیلمی از مرحوم صمدی مقابل علیرضا خمسه قرار می‌گیرد و شمایلی قابل تحسین از خود ارائه می‌دهد. بنابراین نمیتوان گفت بازیگری که در نقش جدی بازی میکند حق ورود به نقش های کمدی را ندارد.

فیلم‌های کمدی ایران در دنیا ناشناخته است

این فیلمساز یادآور شد: بسیاری از منتقدان سینمایی نسبت به فیلم «گیج‌گاه» نظرات مثبتی را عنوان کردند. من تصمیم گرفتم تا این فیلم را به یک جشنواره خارجی ارسال کنم و بسیاری تلاش داشتند تا من را از این اقدام منصرف کنند. اما با حنیف سروری تصمیم گرفتیم تا این کار را انجام دهیم. در نهایت این اثر در چندین جشنواره بین‌المللی حاضر شد و سه جایزه الف دریافت کرد. من در سفر به ایتالیا و روسیه با یک رویکرد عجیب مواجهه شدم و باعث شد تا مظلومیت سینمای کمدی را در عرصه بین‌المللی درک کنم.

تبریزی ادامه داد: داوری در جشنواره مسکو که تهیه کننده تارکوفسکی بوده است از من پرسید مگر در سینمای ایران ژانر کمدی وجود دارد؟ همین نگاه در سینمای ایتالیا نیز وجود داشت و آن‌ها هنرمندانی همچون فرهادی و کیارستمی را می‌شناختند اما باور نداشتند در سینمای ایران فیلم کمدی نیز تولید شود. نکته جالب اینکه فیلم «گیج‌گاه» موفق شد تا از مخاطبان خارجی خنده بگیرد و برای آن‌ها لحظات مفرحی را خلق کند. آنجا بود که من متوجه شدم در سینمای ایران نسبت به ژانر کمدی کم‌کاری زیادی صورت گرفته است و فیلم‌های درجه یک کمدی ایران در دنیا ناشناخته است.

تنها ۲۵ درصد اکران مختص فیلم های کمدی است

سید ابراهیم عامریان تهیه کننده سینما گفت: در زمانه فعلی متاسفانه هجمه‌های بسیاری متوجه سینمای کمدی است و من گاهی فکر می‌کنم به واسطه فعالیت در این گونه مرتکب یک گناه کبیره می‌شوم. باید بررسی دقیقی صورت بگیرد تا متوجه شویم چرا سینمای کمدی در این دوران تا این اندازه مورد توجه است و دیده می‌شود.

عامریان افزود: زمانی فیلم‌های مربوط به ژانر دفاع مقدس آنچنان که باید دیده نمی‌شدند اما فیلمی مانند «اخراجی‌ها» معادلات را برهم زد زیرا از امتیازهای سینمای کمدی استفاده کرد و توسط عمده مردم مورد توجه قرار گرفت.

وی ادامه داد: امروز نیز باید همکاران ما از قابلیت‌های چنین ژانری استفاده کنند. برخی عقیده دارند فیلم‌های کمدی بخش زیادی از سبد اکران  را به خود اختصاص داده‌اند در صورتی که اینگونه نیست. از ابتدای سال تا کنون نزدیک به پنجاه فیلم اکران شده که از میان آن‌ها بیست و پنج درصد از اکران نصیب فیلم‌های کمدی شده است. اما گیشه سینماها آماری متضاد را به ثبت رسانده‌‌اند و هفتاد و پنج درصد فروش متعلق به فیلم‌های کمدی است.

فیلمسازی که به مخاطب توجه نداشته باشد خودخواه است

تهیه کننده «فسیل» یادآور شد: امروز این هجمه وجود دارد که در فیلم‌های کمدی روندی اخلاقی حاکم نیست، اما من معتقدم همه این فیلم‌ها اینگونه نیستند. برخی از آثار حاوی شوخی‌هایی هستند که من نیز با آن‌ها موافق نیستم و ما در آثار خود تلاش کردیم تا از چنین شوخی‌هایی پرهیز کنیم. فیلم‌های کمدی می‌توانند دارای حرف و پیام‌های اساسی بوده و مسئله اخلاق را مطرح کنند. یعنی می‌توان اهدافی که در سینمای اجتماعی به دنبال آن هستیم را در سینمای کمدی پیاده کرده و از طریق آن مخاطب را تحت تاثیر قرار دهیم.

عامریان با بیان اینکه سینمای کمدی امروز علی‌رغم فروش قابل توجهی که از گیشه کسب می‌کند، اما همچنان سینمای ایده‌آل ما نیست، خاطرنشان کرد: علت این موضوع این است که همچنان کلیت سینمای ایران صورتی ایده‌آل ندارد. فیلم‌های کمدی ایرانی نسبت به این جنس از سینما در دنیا همچنان دارای ضعف‌های عدیده است که علل خاص خود را دارد. در ایران برای انجام بسیاری از شوخی‌ها با محدودیت‌هایی مواجه هستیم. امروز نمی‌توان در این گونه سینمایی با مسائلی از قبیل سیاست و یا موضوعات عمومی جامعه شوخی کنیم. در صورتی که بنای اصلی فیلم‌های کمدی جهانی شوخی با چنین موضوعاتی است که البته از ظاهری آموزنده نیز برخوردار است. من تا کنون ۱۰ فیلم کمدی ساخته‌ام و قصد دارم فیلم تازه خود را در ژانر اجتماعی تولید کنم و مطمئن هستم با توجه به تجارب قبلی، این فیلم می‌تواند حتی از آثار کمدی نیز فروش بیشتری را تجربه کند.

این تهیه کننده یادآور شد: تنها زمانی که تهیه کنندگان سینمای ایران سود خود را در تولید ندیده و به نتیجه نهایی و کیفیت یک اثر توجه کنند، می‌توان به رشد گیشه سینمای اجتماعی امیدوار بود. برخی از فیلم‌های کمدی نیز امروزه در قعر جدول فروش سینماها قرار دارند و دلیل آن است که تهیه کننده‌ها عموما تلاش می‌کنند تا با صرف هزینه کم‌تر، سود خود را در فرآیند تولید به دست بیاورند.

وی ادامه داد:  مخاطب امروز بسیار باهوش است و می‌تواند تنها با تماشای یک تیزر متوجه کیفیت نهایی یک اثر شود. از طرفی دیگر به عقیده من کارگردانی که یک فیلم را تنها برای علاقه‌مندی خود می‌سازد و مخاطب را در نظر نمی‌گیرد، فردی خودخواه است و این مسائل باید مورد آسبب شناسی قرار بگیرد.

سرگرمی از سینمای ایران حذف شده است

محمدتقی فهیم منتثد سینما گفت: من طرفدار نوعی از سینما هستم که قابلیت سرگرم‌کنندگی داشته باشد زیرا اگر سینما نتواند ایجاد تفریح کند، اساسا بود و نبود آن اهمیتی ندارد.

وی با بیان اینکه اصلی‌ترین مولفه در سینما، وجه سرگرم کنندگی آن است و این موضوع گستره و انواع هنرها را در بر می‌گیرد، افزود: بنابراین اگر فردی به دنبال این موضوع باشد تا تفریح و سرگرمی را از سینما حذف کند و به جای آن مانیفست‌های سیاسی را قرار دهد، باید به دنبال مدیوم دیگری باشد.

اصلی ترین نوع نمایش کمدی است

فهیم با بیان اینکه از نظر تاریخی اصلی ترین نوع نمایش، کمدی بوده است، بیان داشت: در تاریخ نمایش‌های ایرانی نیز سیاه بازی موید همین نکته است. همه گونه‌های سینمایی باید از قابلیت درگیر کردن مخاطب برخوردار باشند و بتوانند برای لحظاتی آنها را سرگرم کنند. اصلی‌ترین مشکل عمده فیلم‌های شکست خورده سینمای ایران در سال‌های اخیر این است که عنصر سرگرمی سازی از آن حذف شده است و یک تقلید کورکورانه از سینمای شوروی و روشنفکرانه صورت گرفت.

وی افزود: آقای بهشتی زمانی که به فارابی آمد عقیده داشت که سینما دیگر نیاز به مخاطب تخمه شکن ندارد و نیازی نیست که مردم برای سرگرمی وارد سینما شوند و اصلی‌ترین نقطه تمرکز آن‌ها نیز حمله به سینمای کمدی بود، زیرا سینمای اجتماعی برآمده از تمنیات عبوس این افراد به شمار می‌رفت و نتیجه این شد که در هیچ سالی جشنواره فیلم فجر به سینمای کمدی توجه نکرد . حتی آثار کمدی شاخصی مانند «لیلی با من است» ساخته کمال تبریزی و «کمدی های داریوش مهرجویی» و … که امروز به عنوان الگو مطرح هستند نیز با بی‌توجهی رو‌به‌رو شدند.

فهیم با بیان اینکه در سینمای ایران طنزهای کلامی از ریشه‌ای تاریخ برخوردار است، افزود: این گونه نوعی سنت به شمار می‌رفته و در دل فیلفارسی رشد کرده است. به گونه‌ای که حتی در فیلم‌های جدی و قصه‌گو قهرمان پرداز نیز شخصیت قهرمان دارای یک وردست با کاراکتری کمدی بود. کمدی نازل متکی به خود تحقیری و تخریب فرهنگ ملی است و همچنان نیز در سینما نهادینه است.

۲۰ درصد سبد اکران باید کمدی باشد

وی ادامه داد:  به اعتقاد من ۲۰ درصد فیلم‌های سبد اکران باید کمدی باشند در صورتی که امروز اینگونه نیست. عده‌ای عقیده دارند که رشد سینمای کمدی باعث تنگ‌تر شدن جایگاه آن‌ها می‌شود و به جای آنکه به دنبال یادگیری سینما باشند، به دشمنی با این جریان می‌پردازند. سینمای کمدی باید به صورت دائمی مورد نقد قرار بگیرد زیرا دارای مرز لغزش شدیدی است.

این منتقد پیشکسوت سینما با بیان اینکه خنداندن در سینما اصلا کار ساده‌ای نیست و به عنوان نیاز روز جامعه مطرح است، گفت: به همین دلیل کار سینمای کمدی را دشوار می‌کند و انجام آن کار هر کسی نیست. به عنوان مثال، برای ساخت یک فیلم عاشقانه، کارگردان راه بسیار ساده‌تری را در پیش دارد اما برای تولید یک کمدی که مردم را راضی نگه دارد، مسیر دشواری پیش رو است.

کمدی‌های امروز متکی بر تحقیر مردم و فرهنگ ملی هستند

وی یادآور شد: خندیدن یک بازی پیچیده ذهنی بوده و احتیاج به مطالعه روانشناسی و پژوهش مردم شناسی و جامعه شناسی دارد. آیا سینمای کمدی در ایران واجد چنین ویژگی‌هایی است؟ به قاطعیت می‌توانم بگویم که اینگونه نیست. کمدی‌های امروز متکی به تحقیر مردم و فرهنگ ملی هستند و مردم در آن به خود می‌خندند. فیلم کمدی باید دارای این قدرت باشد که مردم را باهم بخنداند.

این منتقد خاطرنشان کرد: در هیج دورانی از تاریخ سینما با تحقیر مردم و شوخی با فرهنگ طبقاتی از مردم خنده گرفته نشده است. چارلی چاپلین و لورل و هاردی نیز هیچ گاه به تمسخر دیگران دست نمی‌زنند بلکه تنها با خود شوخی می‌کردند و خود را آیینه‌ای قرار می‌دادند تا مردم ضعف‌های خود را در نسبت با این کاراکترها بررسی کنند. متاسفانه در سینمای ایران بسیاری از فیلم‌های کمدی تنها به دنبال خالی کردن جیب مخاطبان هستند.

سینمای کمدی در ایران شیب نزولی دارد

فهیم با بیان اینکه سینمای کمدی قادر به بازگشت سرمایه است، گفت: همین مسئله باعث به وجود آمدن این شائبه می‌شود که بهتر است همه بازیگران را وارد این ژانر کنند تا سوددهی مالی حاصل شود، حتی بازیگرانی که مرتبط با سینمای کمدی نیستند. سینمای کمدی ایران در بهترین شرایط قادر به جذب پنج میلیون مخاطب است، در صورتی که در یک کشور هشتاد میلیون نفری آمار ویژه‌ای محسوب نمی‌شود.

وی ادامه داد:  این موضوع نشان می‌دهد که بر خلاف تصور، سینمای کمدی ایران آنچنان تاثیر گذار نبوده است. علت آنکه سینمای کمدی باعث ایجاد آسیب‌های اجتماعی نمی‌شود این است که در جامعه تاثیر چندانی ندارد و نباید این موضوع را به مقوله‌ای همچون تعهد نسبت داد.

منتقد پیشکسوت سینما بیان داشت: به عقیده من سینمای کمدی در ایران راه نزول را در پیش گرفته است. باید در نظر داشت که کیفیت همواره از کنار کمیت حاصل می‌شود و به همین دلیل نیاز است تا آثار بیشتری تولید شوند. هر اندازه که یک جامعه با مشکلات بیشتری دست به گریبان باشد، آمادگی آن برای پذیرش ژانر کمدی بیشتر است.

سینمای کمدی نباید سوار بر دائقه مردم باشد

فهیم خاطرنشان کرد: بسیاری از فیلم‌های کمدی  امروز دهه شصت را محور قصه خود قرار می‌دهند و با ارزش‌های جامعه آن زمان شوخی می‌کنند. برای مثال، پوشش لباس آن زمان را مورد نقد و شوخی قرار می‌دهند در صورتی که این مسئله هنجار به شمار می‌رفته است. جریان غالب سینمای کمدی دارای آسیب‌های ضد فرهنگی است  زیرا سوار بر ذائقه مردم است. در صورتی که کار یک هنرمند این است که از ذائقه عمومی عبور کرده و باعث تعالی و رشد آن شود.