برنامه نمایش و نقد و بررسی دو فیلم «باد جن» و «نخل» ساخته ناصر تقوایی در قالب بیست و دومین نشست «شب‌های مستند» با مشارکت انجمن صنفی تهیه‌کنندگان سینمای مستند و با حضور محمدرضا اصلانی؛ فیلمساز و پژوهشگر پیشکسوت و ارد زند؛ مستندساز در سالن فردوس موزه سینما برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی موزه سینما، محمدرضا اصلانی فیلمساز برجسته سینمای مستند در ابتدای این نشست گفت: ناصر تقوایی کارگردان شناخته شده‌ای در سینمای ایران است و یکی از مهم‌ترین فیلمسازان نسل ما به شمار می‌رود. او از جمله نخستین افرادی است که در سال ۱۳۴۵ به استخدام تلویزیون ملی درآمد. زمانی که بخش پژوهش در این مجموعه راه اندازی شد و نسل جوان فیلمساز توانستند نخستین آثار خود را مقابل دوربین برده و تجربه کسب کنند. هر یک از آن‌ها به بخشی از این سرزمین رفتند و فیلم‌هایی را درباره زادگاه خود کارگردانی کردند.

در سینمای مستند دهه چهل شاهد سبک‌ها و رویکردهای متنوعی هستیم

اصلانی با اشاره به اینکه تقوایی درباره مراسم زار دو فیلم ساخته است، ادامه داد: او فیلمی به نام «اربعین» را در کارنامه هنری خود دارد که ابتدا قرار بود اثری درباره «عاشورا» کارگردانی کند اما شرایط تولید آن به وجود نیامد و تقوایی با هوشمندی به سراغ ایده ساخت فیلمی درباره اربعین رفت و آن فیلم امروزه یکی از آثار درخشان سینمای مستند ایران است.

اصلانی با بیان اینکه غلامحسین ساعدی، جلال آل احمد و ناصر تقوایی دوستان نزدیکی به شمار می‌رفتند، خاطرنشان کرد: تقوایی در آن زمان با کمک‌های پژوهشی ساعدی موفق به ساخت فیلم «باد جن» شد اما در واقع او از شناخت عمیق‌تری نسبت به ساعدی درباره جنوب کشور برخوردار بود. به خاطر دارم اولین بار ناصر تقوایی را در دفتر پژوهش ملاقات کردم. در آن دیدار فریدون رهنما نیز حضور داشت. در آن دیدار قرار بر این شد ناصر تقوایی به دلیل شناخت کافی از جنوب کشور، موضوعی را درباره آن منطقه به تصویر بکشد. در آن مقطع هر فرد می‌توانست خود موضوع مورد علاقه‌اش را انتخاب کند و همین مسئله مسیر مناسبی را برای بروز خلاقیت گشود.

در رمان‌های تقوایی نوعی نگاه سینمایی به چشم می‌خورد

وی ادامه داد: در آن زمان دیدگاه، سبک‌ها و رویکردهای مختلفی به وجود آمد و به همین دلیل شاهد یکی از درخشان‌ترین دوران‌های تاریخ سینمای مستند ایران بودیم.

اصلانی خاطرنشان کرد: همان زمان تقوایی یک نویسنده محسوب می‌شد و مجموعه‌ نوول او در همان سال منتشر شده بود. در آن زمان مسیری آغاز شده بود که در پی آن ادبیات مدرن کشور در حال شکل‌گیری بود و مشخصه آن نثر خاص و نگاه به زوایای مختلف جامعه به شمار می‌رفت. تقوایی دوران فعالیت سینمایی خود را از استودیو گلستان آغاز کرد. نکته جالب این است که در رمان‌های تقوایی نوعی نگاه تصویری و سینمایی به چشم می‌خورد، مانند همینگوی که او نیز تاثیراتی را از سینما دریافت کرده بود. در واقع نوعی تصویرگری سینماتوگرافی در نوشته‌های تقوایی به چشم می‌خورد.

اصلانی با بیان اینکه تقوایی در تلویزیون یک کارمند معمولی محسوب نمی‌شد، ادامه داد: او به عنوان یک جوان روشنفکر و چهره وارد این مجموعه شد. در سینمایی که تقوایی و دیگران در آن زمان به وجود آورند، نوعی تصویرگری دراماتیک به چشم می‌خورد. تقوایی در این دو فیلم تنها به موضوع وفادار مانده و آن را بدون هیچ مورد اضافه‌ای به شکلی صریح مطرح می‌کند. با این وجود، او تنها با تکیه بر موضوع باعث خلق یک فضای دراماتیک می‌شود.

تقوایی در مستندهای خود به وجوه داستانی نزدیک نمی‌شود

وی ادامه داد: تقوایی در فیلم‌های مستند خود هیچگاه به وجوه داستانی نزدیک نشده، بلکه به موضوع فیلم به مثابه امر داستانی نگاه می‌کند. تقوایی فضا را به عنوان یک عنصر دراماتیک مطرح می‌کند و این یک ویژگی بسیار مهم در مجموعه مستندهای او به شمار می‌رود.

کارگردان «جام حسنلو» یادآور شد: تقوایی به شکلی بی‌پیرایه نوعی رویکرد و سبقه حماسی را در پیش می‌گیرد و این مسئله حتی درباره فیلم «باد جن» که درباره بیماری ساخته شده است نیز به چشم می‌خورد و این بیماری را به شکلی نوعی از خود بیرون آمدن و استقامت تصویر کرده است. در فیلم بیماران به شکل جنگاورانی با بیماری ترسیم شده‌اند. اگر تقوایی تنها دو فیلم «باد جن» و «نخل» را ساخته بود، باز هم می‌توانستیم او را فیلمسازی طراز اول به حساب بیاوریم.

اصلانی یاداور شد: کارهای امثال تقوایی بنیانگذار مستندهای دراماتیک در ایران بودند که بعدها گسترش پیدا کرد و به عنوان سبکی ملی مطرح شد.

عکس‌های تقوایی حاوی نوعی بینش شخصی است

اصلانی در ادامه بیان کرد: وجه مشترک افراد روشنفکر جامعه در زمان ساخت این آثار، توجه به طبقه فرودست بود. تقوایی از جمله نویسندگان و عکاسان مهم دوران ما به شمار می‌رود و امیدوارم روزی فرصتی برای نمایش عکس‌های شاخص او نیز به وجود بیاید. تقوایی در این آثار نیز رنجی از رنگ خاکستری را به کار می‌گیرد و عکاس‌های او دارای نوعی بینش شخصی است. در آن هنگام افراد حاضر در شاخه‌های هنری مختلف همگی با یکدیگر آشنایی و همکاری داشته و آثار مختلف در معرض دید بودند و به همین دلیل است که در کنار سبک‌های فیلمسازی، ما شاهد بروز و ظهور سبک در عالم نقاشی نیز هستیم.

اصلانی یادآور شد: این روزها ناصر تقوایی ناخوش احوال است و من بسیار از این موضوع دلگیر هستم. حال بد او ناشی از کهولت سن نیست، بلکه او به دلیل شرایط کاری، روزهای بدی را سپری می‌کند. او دو فیلمنامه که مدت طولانی بر روی آن‌ها کار کرده بود را نتوانست به صورت کامل فیلمبرداری کند و سرمایه گذاران پس از آنکه به نفع شخصی خود رسیدند، او را تنها گذاشتند.

«باد جن» و «نخل» دارای تفاوت‌های اساسی هستند

در ادامه این نشست ارد زند گفت: ناصر تقوایی در ۲۵ سالگی این فیلم را کارگردانی کرده است. در آن زمان جوانانی روشنفکر و تحصیل کرده وارد تلویزیون شدند و نوعی نگاه آزادمنشانه بر روی هر موضوعی اعمال می‌شود. در آن زمان فیلمسازان نوگرا و خلاق توانستند آزادانه موضوع‌های مورد علاقه خود را انتخاب کنند و فیلمسازان سینمای داستانی می‌توانستند فیلم‌های روز سینمای دنیا را تماشا کنند در حالی که چنین امکانی برای سینمای مستند فراهم نبود.

وی ادامه داد: ناصر تقوایی در سفرهای مختلف خود فردی پرشور و خلاق همچون غلامحسین ساعدی را در کنار خود داشت. فیلمبرداری و صدابرداری این فیلم‌ها بسیار بی‌نظیر است چراکه عوامل فنی این آثار در آن زمان افراد برجسته سینمای ایران به شمار می‌رفتند. در آن سال‌ها روشنفکران از عقب ماندگی جامعه ایران رنجور بوده به همین دلیل به دنبال فرصتی برای تغییر شرایط بودند. در فیلم «باد جن» تنها شاهد تصاویری از ویرانی هستیم و این مسئله حاصل نگاه دقیق تقوایی به منطقه است. در هنگام ساخت فیلم پدیده جن گیری موضوعی پنهانی به شمار می‌رفت و کسی اجازه ورود به این مکان‌ها را نداشت.

وی ادامه داد: تقوایی به واسطه اعتبار خانواده خود در منطقه موفق می‌شود تا وارد چنین فضایی شود. به عقیده تقوایی مردم این منطقه افرادی تنگ دست بودند و او بر این موضوع تمرکز می‌کند و از نماهای بسته برای القای معنی استفاده می‌کند. همچنین گفتار متن نیز در تمام مدت همین نگاه را دنبال کرده است.

ارد زند با بیان اینکه بار اصلی در موضوع زار بر دوش سیاهان است، افرود: این مراسم از آفریقا به جنوب کشور وارد شده است. زمانی که این فیلم ساخته شده است، سیاهان ایران افراد عقب مانده‌ای بودند و نوعی برده به حساب می‌آمدند. این فیلم نشان می‌دهد که چگونه یک روشنفکر می‌تواند موضوعی را دستمایه ساخت فیلم قرار دهد که از طرف باقی اعضای جامعه دیده نمی‌شود. فیلم «باد جن» و «نخل» هر دو در جنوب کشور ساخته شده‌اند اما دارای تفاوت‌های اساسی با یکدیگر هستند. فیلم‌های «باد جن»، «نخل» و «اربعین» حکم یک سه گانه را در کارنامه تقوایی دارا هستند و به همین دلیل نیاز است تا این آثار در کنار یکدیگر مورد تحلیل قرار بگیرند.

ارد زند خاطرنشان کرد: فیلم «نخل» تفاوت زیادی با «باد جن» دارد، چراکه سرشار از حس زندگی است و همه در آن مشغول کار، فعالیت و شادی هستند و حتی در پایان نیز نمایی از کاشت نهال وجود دارد و امیدواری در سرتاسر آن قابل مشاهده است. تقوایی در فیلم «اربعین» حامل این مفهوم است که در نهایت آنچه می‌تواند در جامعه تحول و انقلاب ایجاد کند، مذهب شیعه خواهد بود و اندیشه او بعدها جنبه‌ای حقیقی به خود گرفت.

اجرای این برنامه را فخرالدین سیدی مستندساز پیشکسوت بر عهده داشت.

در این برنامه افرادی همچون: محمدرضا اصلانی، ارد زند، سعید رشتیان، سعید الهی، پروین ثقه الاسلامی، حبیب رضایی، کیوان کیانی، آرش قاسمی، فخرالدی سیدی و … حضور داشتند.

مستند «باد جن » و « نخل » ساخته ناصر تقوایی توسط موزه سینما نمایش داده می‌شود.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، در ادامه نمایش‌های ویژه فیلم‌های مستند در موزه سینما تحت عنوان «شب‌های مستند» با مشارکت انجمن صنفی تهیه کنندگان سینمای مستند، فیلم‌ های«باد جن » و « نخل » بر روی پرده سالن فردوس موزه سینما می‌رود.
در بیست و دومین نشست شب‌های مستند که روز دوشنبه ۲۸ آبان ساعت ۱۷ برگزار می‌شود، محمدرضا اصلانی؛ پژوهشگر و مستندساز پیشکسوت و ارد زند ؛ مستندساز پیشکسوت درباره فیلم صحبت خواهند کرد.
ورود برای عموم علاقمندان سینمای مستند آزاد است.

«ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» به کیانوش عیاری تقدیم شد/ جشنواره‌‌ای متفاوت با انتخاب منوچهر شاهسواری

برنامه نمایش ویژه فیلم سینمایی «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» به کارگردانی مهرداد غفارزاده و تهیه‌کنندگی امیرشهاب رضویان با حضور هنرمندان و سینماگران عصر روز جمعه ۱۸ آبان در سالن سینماتوگراف موزه سینما برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی موزه سینما، پژمان بازغی بازیگر فیلم سینمایی «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» و رئیس صنف انجمن بازیگران خانه سینما ضمن خوش‌آمدگویی به افراد حاضر در سالن گفت: خوشحالم که این برنامه به همت انجمن صنفی بازیگران خانه سینما، موزه سینما و شرکت طب گستران سروش و خانم دکتر خلیلی در راستای اهداف انجمن صنفی بازیگران برگزار می‌شود. قرار بر این است تا بخشی از درآمد اکران این فیلم در اختیار اعضای انجمن بازیگران قرار بگیرد و امیدوارم برای فیلم‌های دیگر نیز چنین برنامه‌ریزی‌هایی انجام شود.
بازغی ادامه داد: انتخاب شایسته منوچهر شاهسواری را به عنوان دبیر جشنواره فیلم فجر تبریک می‌گویم و امیدوارم با درایت ایشان شاهد برگزاری جشنواره بسیار خوبی باشیم و مطمئنم که این اتفاق رخ خواهد داد.
این بازیگر یادآور شد: «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» اولین محصول مشترک ایران و ترکیه است که با زبان ترکی فیلمبرداری شده است. امیدوارم در ادامه نیز بتوانیم زمینه‌های دائمی را برای نمایش فیلم‌هایی در شأن و مقام سینما تدارک ببینیم.
وی در پایان گفت: از کیانوش عیاری، فیلمساز برجسته کشور برای حضور در این اکران بسیار سپاسگزارم.
همچنین از هنرمندانی و افرادی همچون کوروش سلیمانی نایب رئیس انجمن بازیگران خانه سینما، کمند امیرسلیمانی، حدیث فولادوند، امیرشهاب رضویان، حمیدرضا حق‌پناه و دکتر سمانه خلیلی که در جمع ما حاضر شدند تشکر می‌کنم.
در ادامه امیرشهاب رضویان، تهیه کننده این فیلم درباره چگونگی ساخت این اثر گفت: من در سال ۱۳۹۷ فیلمی در آذربایجان تهیه می‌کردم و آن زمان مهرداد غفارزاده برای تولید مشترک فیلم «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» میان ایران و ترکیه تماس گرفت و برای مذاکرات عازم استانبول شدم.
رضویان ادامه داد: مراحل تولید این فیلم را از ابتدای ۱۳۹۷ آغاز کردیم و تا آخر همان سال درگیر ساخت اثر بودیم. من پیش از این و در کشورهایی نظیرآلمان، ژاپن و کانادا نیز فیلم‌هایی را تولید کرده‌ام، اما ساخت فیلم در ترکیه به مراتب امر دشوار‌تری بود.
وی ادامه داد: سینما دارای یک زبان مشترک است و به همین دلیل توانستیم با تهیه کننده کشور ترکیه به تفاهم برسیم. با این وجود «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» با سختی های زیادی تولید شد و از همه دوستانی که در تولید این فیلم نقش داشتند، خصوصا پژمان بازغی که همراهی بسیاری با ما داشت، بسیار تشکر می‌کنم.
رضویان در پایان بیان داشت: من از دوران نوجوانی به تماشای فیلم‌های کیانوش عیاری نشسته و از او بسیار آموخته‌ام، بنابراین فیلم را به او تقدیم کنم.
در ادامه مهرداد غفارزاده، کارگردان فیلم «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» گفت: از کیانوش عیاری، استاد مسلم سینما تشکر می کنم که در این اکران حضور دارند. این فیلم سه سال پیش و پس از دوران کرونا در شرایط  بسیار بدی به روی پرده رفت و متاسفانه به دلیل تبلیغات نامناسب دیده نشد.
این فیلمساز بیان کرد: پژمان بازغی از جمله بازیگرانی است که همراهی بسیاری دارد و به همه کارگردان‌ها توصیه می‌کنم تا همکاری با او را تجربه کنند. این فیلم سومین همکاری من با اوست. «ترانه‌ای عاشقانه برایم بخوان» ۶ سال پیش ساخته شده است و در شرایط خاصی فیلمبرداری شد. مدت زمان اولیه فیلم ۱۲۵ دقیقه بود که در ترکیه نسخه ۱۱۵ دقیقه‌ای آن به روی پرده رفت. در ایران روال نمایش یک فیلم در سینما، مدت زمان ۹۰ دقیقه است و به همین دلیل، نسخه نهایی کوتاه‌تر شد. احتمال دارد که بتوانیم از مجموعه سکانس‌های باقی این اثر مانده یک مینی سریال چهار یا پنج قسمتی آماده کنیم.
در این اکران هنرمندانی همچون کیانوش عیاری، مهرداد غفارزاده، پژمان بازغی، کوروش سلیمانی، حدیث فولادوند، کمند امیرسلیمانی، امیرشهاب رضویان، وحید نیکخواه آزاد، محمود گبرلو، سلمان فرخنده، بهرنگ دزفولی زاده، فرامرز روشنایی و… حضور داشتند.